TEDx Binnenhof

TEDx Binnenhof ‘Global Chalenges, Dutch Solutions’

‘Over de muur kijken kan de glastuinbouw inspireren’

Je bent slim, hebt een leuke carrière en je hebt een idee dat je met de hele wereld wilt delen. Dat is de achterliggende motivatie om een gooi te doen naar een plaats op het podium van TEDx. Duurzame land- en tuinbouw, voedselveiligheid, schone energie en klimaatverbetering passeren allen de revue. De ideeën zijn soms toekomstmuziek, maar kunnen wel degelijk betekenis hebben voor glastuinbouwondernemers. Als je het wilt zien.

Bijna twee jaar geleden mocht Rob Baan van Koppert Cress het podium beklimmen van het eerste TEDx Binnenhof evenement, waar hij een pleidooi hield voor de groene apotheek die mensen gezond kan houden. Dit jaar was er geen vertegenwoordiging vanuit de tuinbouw, maar dat maakte het evenement niet minder interessant. Een keur aan sprekers bracht nieuwe ideeën naar voren die ook de tuinbouw kunnen inspireren. Mits je er natuurlijk oog voor hebt en vertaalslagen kunt maken naar het glastuinbouwbedrijf van de toekomst. Misschien gaan we in Nederland geen tomaten plukken, maar planten telen om ze te ‘melken’. Of misschien produceren de gewassen wel genoeg elektriciteit om huizen te verwarmen. Toekomstmuziek? Wellicht. Maar toch iets om rekening mee te houden.

Energierijke plantenwortels
“Its not easy being green”, zong Marjolein Helder van Plant-e, een bedrijf dat producten ontwikkelt waarin levende planten elektriciteit genereren. Met haar groene jurkje en dito gelakte nagels oogstte ze een staande ovatie in de Ridderzaal. Zij liet het publiek zien hoe zij haar mobieltje kon opladen door deze te verbinden aan een wand met groene planten. Jarenlang deed zij onderzoek naar dit fenomeen bij Wageningen UR en tegenwoordig zet ze dit werk voort in haar eigen bedrijf.

Planten gebruiken fotosyntheseproducten voor hun groei, maar een deel hiervan wordt uitgescheiden via de wortels. Micro-organismen breken deze stoffen weer af om er energie uit te halen. Bij dit proces komen elektronen vrij als afvalproduct. Die kun je weer ‘oogsten’ in de vorm van elektriciteit via koolstofelektroden, terwijl de plant gewoon ongehinderd verder groeit.

Een paar planten en een telefoon, dat klinkt niet erg efficiënt. Maar pas op. Helder werkt aan slangen die te gebruiken zijn in polders of rijstvelden. Ze rekende haar toehoorders voor hoe deze manier van energie opwekken kan bijdragen aan de doelstelling om in 2020 20% van de energie duurzaam te maken. Nu zitten we op 11%. 4% van de Nederlandse waterrijke gebieden is genoeg voor opwekking van de resterende 9%.

Planten melken

Jeroen Rondeel, initiatiefnemer van het Blue Innovation Center vertelde over het project ‘Flora Fluids’. Ook al zo’n futuristisch plan met een missie. Veel planten bevatten stoffen met een medicinale werking. Neem bijvoorbeeld de taxus, die een belangrijke grondstof vormt voor medicijnen die kanker bestrijden. Om voldoende van deze stof te verzamelen voor een chemo-behandeling van één persoon is materiaal van vier tot zes bomen nodig. Als het mogelijk zou zijn die stoffen uit planten te ‘melken’, dan blijven de bomen leven en zijn meerdere keren bruikbaar.

De geur van naaldbomen na een regenbui ontstaat door stress (zonnestralen). Dus als de plant stress ervaart komen bepaalde stoffen vrij. Rondeel doet hetzelfde door planten in een laboratorium bloot te stellen aan een flinke stroomstoot waarna ze stoffen verdampen, het zogenaamde elektro-spraying. De planten blijven leven en gaan na een herstelperiode zelfs meer en betere oliën produceren. Het is een non-destructieve methode om plantenstoffen te oogsten. Inmiddels is hij in staat om curvacol te oogsten uit bonenkruid. Deze stof heeft een antibacteriële werking. Door deze stof toe te voegen aan het voer van koeien is het mogelijk dieren gezond te houden met minder gebruik van antibiotica.

Even terug naar de tuinbouw. Zou het in de toekomst mogelijk zijn om gewassen te telen, puur om stoffen te oogsten?

Warmtewisselaars

Technieken die in de glastuinbouw al gemeengoed zijn kunnen ook betekenis hebben in een hele andere context. Zo sprak Heleen Herbert, directeur bij Heijmans nv over het project ‘Hydrea thermpipe’. De temperatuur van rioolwater is namelijk gemiddeld 18C. Dat is energie die nu ongebruikt wegstroomt naar de rioolwaterzuivering. Herbert liet zien hoe je met een dubbelwandige rioolbuis een warmtewisselaar kunt maken. Zij rekende uit dat het afvalwater van Amsterdam op deze wijze jaarlijks 70.000 huishoudens van energie kan voorzien.

Barry Scholten van IF Technology ging nog een stapje verder. Met het project ‘Smartpolder’ denkt hij het probleem van grote temperatuurverschillen van het oppervlaktewater op te lossen door gemalen in te zetten als energiefabrieken met aquifers. Deze slaan in de zomer warmte op voor het verwarmen van huizen en in de winter omgekeerd koude voor koelsystemen van datacenters en ziekenhuizen. Daarbij blijft de temperatuur van het oppervlaktewater stabieler, met minder kans op zuurstoftekort en groei van toxische algen.

Over de muur kijken van je eigen sector levert nieuwe inspiratie voor de denkers in de glastuinbouw. Met de warmte die Herbert en Scholten oogsten zou je ook kassen kunnen verwarmen.

TEDx Tuinbouw

TEDx lezingen gaan de hele wereld over en vormen een bron van inspiratie voor onderzoekers, studenten, overheden en ondernemers. Het is ook mogelijk om de tuinbouw wereldwijd op deze manier te promoten met TEDx Tuinbouw. Niet voor niets wordt regelmatig gesproken over ‘het best bewaarde geheim’, terwijl in de glastuinbouw technologie tot ontwikkeling komt die wereldwijd problemen kan oplossen.

“Wellicht kun je dit idee nog breder trekken door TEDx Food op te zetten”, filosofeert Wouter de Heij, mede-eigenaar van TOP bv uit Wageningen dat diensten verleent in food-innovatie. Zijn bedrijf is partner van TEDx Binnenhof en daardoor was de tuinbouw toch een beetje aanwezig, met MiniTrees van boomkwekerij Fleuren en heel veel innovatieve snacks van verse groenten en fruit.

Behalve het presenteren van technische ontwikkelingen snijdt het evenement ook een hele andere dimensie aan. Alle sprekers zijn op hun ideeën gekomen vanuit hun betrokkenheid om de wereld een klein stukje te verbeteren en stellen kun kennis beschikbaar om daaraan betekenis te geven.

Ideeën die de moeite waard zijn om te verspreiden

TEDxBinnenhof is een initiatief waarbij overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen een internationaal platform bieden voor Nederlandse vindingen die een belangrijke bijdrage leveren aan de wereldwijde grote uitdagingen. De partners van dit evenement hebben talentvolle innovators naar voren gebracht en een jury heeft uiteindelijk een selectie gemaakt van de beste ideeën. De thema’s die aan de orde komen lopen gelijk aan die van Horizon 2020, het nieuwe Europese financieringsprogramma voor onderzoek en innovatie. Denk daarbij aan gezondheid en welbevinden, voedselveiligheid, duurzame land- en tuinbouw, veilige en schone energie, slim en schoon (groen) transport, klimaatverbetering, innovatieve en een veilige samenleving en vrijheid voor de Europese bevolking.

TED (Technology, Entertainment & Design) is een Amerikaanse NGO die zich al 25 jaar succesvol richt op ‘Ideas worth Spreading’. Sinds 2009 bestaat TEDx, een programma waarmee wereldwijd lokale shows kunnen worden georganiseerd onder licentie. Video’s van de afzonderlijke lezingen zijn te vinden op YouTube.

Foto's: TEDx Binnenhof