Marcel van Os vindt vergelijk met collega’s moeilijk
“Alleen exacte meetgegevens bieden nog enig houvast”
De grootste opgave voor Marcel van Os was een juiste temperatuurverdeling in zijn nieuwe Optimakas te krijgen. Het zoeken van de juiste temperatuurtrajecten met zijn koel- en verwarmingssysteem heeft hij vooral zelf moeten uitvinden. Iedere vergelijking met andere bedrijven loopt stuk op individuele verschillen tussen installaties. Alleen exacte registratie van meetgegevens geeft houvast bij het vergelijken met collega’s.
“In het begin heb ik heel wat tijd onder mijn tafels doorgebracht”, vertelt Marcel van Os. “Steeds weer meten en vergelijken van luchtstroming en temperatuur. Lucht zoekt de weg van de minste weerstand en er ontstaan makkelijk horizontale temperatuurverschillen. Die wil ik zo veel mogelijk voorkomen, natuurlijk. We hebben de manier van lucht in blazen wel een aantal keren moeten aanpassen.”
Van Os maakte een grote stap. Zoals zijn achternaam al doet vermoeden liggen zijn roots in de rozenteelt en ook nu teelt hij nog op 1,5 hectare grootbloemige rozen. Twee jaar geleden besloot hij om - zoals velen - in de Phalaenopsisteelt te investeren. Aan de Vlietweg in Naaldwijk bouwde hij een kas van 2,5 hectare, waar hij nu grandiflora’s heeft staan. Het gaat hier om een zogenaamde Optimakas, ingericht met luchtbehandelingskasten bovenin en onder de tafels, beiden in staat om zowel te verwarmen als te koelen. Een semi-gesloten systeem, want Van Os wilde wel luchtramen om via het kasdek te kunnen ventileren.
Ander gewas
Op dit moment is de teler tevreden over zijn teeltresultaten en de kwaliteit van zijn planten. Zijn eerste schreden in de wereld van de Phalaenopsis zijn hem goed bevallen. Met zijn teeltachtergrond in de rozen vindt hij deze potplant een totaal ander gewas dat niet of nauwelijks verdampt. Ook een gewas dat je op een hele andere manier water geeft. Niet een aantal druppelbeurten per dag, maar één ‘hoosbui’ per vijf tot zes dagen, waarna je zo snel mogelijk het vocht moet afvoeren. En vooral dat laatste vergt een aantal vakkundige ingrepen.
Van Os koos voor de Optimakas, omdat hij vanwege de teelt toch al naar een kas met koelsysteem zocht. Een semi gesloten kas lag dus in zijn denkrichting. De te verwachten energiebesparing en kwaliteitsverbetering speelden uiteraard ook mee.
Luchtverdeling
In de voorbereidende fase heeft de Phalanopsisteler veel tijd genomen om zijn wensen met verschillende installateurs door te spreken. Daar kwamen de ideeën uit naar voren om de lucht in de kas te verdelen en bij de planten te brengen.
Van Os: “Voor mij stond steeds vast dat ik niet voor vrije uitblaas zou kiezen. Ik vroeg me af hoe ik een gelijke hoeveelheid lucht langs iedere plant moest krijgen.”
In de kas laat hij de luchtslangen onder de tafels zien, met een door de installateur berekend gatenpatroon. Sommige slangen hebben alleen gaten, anderen zijn voorzien van kleine buisjes. Dit is een idee van Van Os om de luchtverdeling verder te optimaliseren. “Het is een samenspel tussen mij en de installateur”, gaat hij verder. Mijn praktijkkennis, aangevuld met de theoretische kennis van de installateur die de berekeningen heeft gemaakt (Technokas/Bode). We hebben eerst bedacht hoe de luchtverdeling plaats moest vinden, samen met de koelmachine. De luchtbehandelingskasten maakten het mogelijk om laagwaardige warmte uit de WKK optimaal te gebruiken. Pas daarna hebben we ons verdiept in de eigenlijke klimaatregeling.”
Metingen
“Eigenlijk hebben we eerst de kas en de technische ruimte uitgewerkt. Pas daarna hebben we het plan voorgelegd aan de leverancier van de klimaatcomputer (Priva)”, legt Van Os uit. “Ik ben van mening dat je niet moet bezuinigingen op meetapparatuur en daarom heb ik samen met de leverancier een goed en compleet meetplan opgesteld. Ik moet zeggen dat ze daarbij heel zorgvuldig te werk zijn gegaan. We meten nu ook temperatuur van het gewas en wortels. Het is ook belangrijk om deze te volgen, want het kan het verschil uitmaken van één of twee stelen per plant. En dat bepaalt uiteindelijk de kwaliteit.”
Vervolgens was het de taak van de teler en zijn team om voor het eerst met laagwaardige warmte te gaan telen. “Het was zoeken naar het juiste temperatuurregime”, gaat hij verder. “Je moet leren werken met het verwarmend oppervlakte van het blok in de luchtbehandelingskasten. Exacte metingen zijn daarbij een voorwaarde. Je merkt dat je met het hele regime moet toewerken naar de volgende gietbeurt.” Van Os merkte dat de teelt in de nieuwe kas goed verliep en dat ook energietechnisch de doelstellingen werden behaald.
Nek uitsteken
De bouw van de kas en overschakeling naar een nieuw gewas is een hele grote stap geweest. Van Os: “Je merkt op zo’n moment dat je als ondernemers gigantische risico’s neemt als je je nek uitsteekt. Het blijkt gelukkig dat het nu goed gaat.” Nu de prijsvorming van het product ook iets minder goed verloopt valt dat nog eens extra op.
De teler bespaart met de Optimakas nu 10% op energie ten opzichte van de traditionele teelt. De extra investeringen die daar tegenover staan bedragen 20 euro per m2. Een bedrag dat hij in 3,5 jaar wil terug verdienen. Van Os: “Toch ben ik van mening dat telers die hun nek uitsteken meer ondersteund moeten worden met subsidies. Juist de projecten die in de praktijk lopen leveren veel informatie op, terwijl de ondernemers grote risico’s lopen.”
Luchtverdeling en Optimakas
Over de juiste verdeling van lucht is nog veel discussie. In de nieuwste kassen met luchtbehandelingskasten en slangen wordt wel in rap tempo ervaring opgedaan, maar de diversiteit aan gewassen maakt de toepassingen erg specifiek. Een vruchtgroentegewas, dat gedurende de teelt een groot volume in neemt, is totaal anders dat een potplantenteelt op roltafels. Vooral op de Phalaenopsis bedrijven zet de gesloten of semi gesloten kas door, deels vanwege de noodzaak tot koelen, deels vanwege de reeds behaalde resultaten met luchtverdeling en klimaat.
Onder Optimakas verstaat Priva alle kasconcepten die gericht zijn op het optimaliseren van het klimaat, anders dan de traditionele kas. Deze optimalisatie begint al vanaf maatregelen als ventilatoren in combinatie met luchtslangen onder het gewas. Dit om via de luchtbeweging een beter klimaat te bewerkstelligen. Een logisch vervolg daarop is een semi gesloten tot gesloten teeltsysteem, waar enigszins tot helemaal niet meer wordt geventileerd via het kasdek. De gesloten kas is uiteindelijk doelstelling, maar momenteel is de semi gesloten kas een realistischer streven.
Voor alle kassen die onder het hoofdstuk Optimakas vallen geldt dat de manier van klimaatregeling anders is dan in de traditionele kas. Dat geldt ook voor de software die hier speciaal voor ontwikkeld is en die gecombineerd kan worden met bestaande software. Telers en adviseurs moeten dusdanig anders leren om gaan met klimaat dat optimalisatie met hele kleine stappen tegelijk gaat. Het is een samenspel tussen de technische kennis van de leverancier en de teeltkennis van de ondernemer.
Onder Glas, december 2008
“Alleen exacte meetgegevens bieden nog enig houvast”
De grootste opgave voor Marcel van Os was een juiste temperatuurverdeling in zijn nieuwe Optimakas te krijgen. Het zoeken van de juiste temperatuurtrajecten met zijn koel- en verwarmingssysteem heeft hij vooral zelf moeten uitvinden. Iedere vergelijking met andere bedrijven loopt stuk op individuele verschillen tussen installaties. Alleen exacte registratie van meetgegevens geeft houvast bij het vergelijken met collega’s.
“In het begin heb ik heel wat tijd onder mijn tafels doorgebracht”, vertelt Marcel van Os. “Steeds weer meten en vergelijken van luchtstroming en temperatuur. Lucht zoekt de weg van de minste weerstand en er ontstaan makkelijk horizontale temperatuurverschillen. Die wil ik zo veel mogelijk voorkomen, natuurlijk. We hebben de manier van lucht in blazen wel een aantal keren moeten aanpassen.”
Van Os maakte een grote stap. Zoals zijn achternaam al doet vermoeden liggen zijn roots in de rozenteelt en ook nu teelt hij nog op 1,5 hectare grootbloemige rozen. Twee jaar geleden besloot hij om - zoals velen - in de Phalaenopsisteelt te investeren. Aan de Vlietweg in Naaldwijk bouwde hij een kas van 2,5 hectare, waar hij nu grandiflora’s heeft staan. Het gaat hier om een zogenaamde Optimakas, ingericht met luchtbehandelingskasten bovenin en onder de tafels, beiden in staat om zowel te verwarmen als te koelen. Een semi-gesloten systeem, want Van Os wilde wel luchtramen om via het kasdek te kunnen ventileren.
Ander gewas
Op dit moment is de teler tevreden over zijn teeltresultaten en de kwaliteit van zijn planten. Zijn eerste schreden in de wereld van de Phalaenopsis zijn hem goed bevallen. Met zijn teeltachtergrond in de rozen vindt hij deze potplant een totaal ander gewas dat niet of nauwelijks verdampt. Ook een gewas dat je op een hele andere manier water geeft. Niet een aantal druppelbeurten per dag, maar één ‘hoosbui’ per vijf tot zes dagen, waarna je zo snel mogelijk het vocht moet afvoeren. En vooral dat laatste vergt een aantal vakkundige ingrepen.
Van Os koos voor de Optimakas, omdat hij vanwege de teelt toch al naar een kas met koelsysteem zocht. Een semi gesloten kas lag dus in zijn denkrichting. De te verwachten energiebesparing en kwaliteitsverbetering speelden uiteraard ook mee.
Luchtverdeling
In de voorbereidende fase heeft de Phalanopsisteler veel tijd genomen om zijn wensen met verschillende installateurs door te spreken. Daar kwamen de ideeën uit naar voren om de lucht in de kas te verdelen en bij de planten te brengen.
Van Os: “Voor mij stond steeds vast dat ik niet voor vrije uitblaas zou kiezen. Ik vroeg me af hoe ik een gelijke hoeveelheid lucht langs iedere plant moest krijgen.”
In de kas laat hij de luchtslangen onder de tafels zien, met een door de installateur berekend gatenpatroon. Sommige slangen hebben alleen gaten, anderen zijn voorzien van kleine buisjes. Dit is een idee van Van Os om de luchtverdeling verder te optimaliseren. “Het is een samenspel tussen mij en de installateur”, gaat hij verder. Mijn praktijkkennis, aangevuld met de theoretische kennis van de installateur die de berekeningen heeft gemaakt (Technokas/Bode). We hebben eerst bedacht hoe de luchtverdeling plaats moest vinden, samen met de koelmachine. De luchtbehandelingskasten maakten het mogelijk om laagwaardige warmte uit de WKK optimaal te gebruiken. Pas daarna hebben we ons verdiept in de eigenlijke klimaatregeling.”
Metingen
“Eigenlijk hebben we eerst de kas en de technische ruimte uitgewerkt. Pas daarna hebben we het plan voorgelegd aan de leverancier van de klimaatcomputer (Priva)”, legt Van Os uit. “Ik ben van mening dat je niet moet bezuinigingen op meetapparatuur en daarom heb ik samen met de leverancier een goed en compleet meetplan opgesteld. Ik moet zeggen dat ze daarbij heel zorgvuldig te werk zijn gegaan. We meten nu ook temperatuur van het gewas en wortels. Het is ook belangrijk om deze te volgen, want het kan het verschil uitmaken van één of twee stelen per plant. En dat bepaalt uiteindelijk de kwaliteit.”
Vervolgens was het de taak van de teler en zijn team om voor het eerst met laagwaardige warmte te gaan telen. “Het was zoeken naar het juiste temperatuurregime”, gaat hij verder. “Je moet leren werken met het verwarmend oppervlakte van het blok in de luchtbehandelingskasten. Exacte metingen zijn daarbij een voorwaarde. Je merkt dat je met het hele regime moet toewerken naar de volgende gietbeurt.” Van Os merkte dat de teelt in de nieuwe kas goed verliep en dat ook energietechnisch de doelstellingen werden behaald.
Nek uitsteken
De bouw van de kas en overschakeling naar een nieuw gewas is een hele grote stap geweest. Van Os: “Je merkt op zo’n moment dat je als ondernemers gigantische risico’s neemt als je je nek uitsteekt. Het blijkt gelukkig dat het nu goed gaat.” Nu de prijsvorming van het product ook iets minder goed verloopt valt dat nog eens extra op.
De teler bespaart met de Optimakas nu 10% op energie ten opzichte van de traditionele teelt. De extra investeringen die daar tegenover staan bedragen 20 euro per m2. Een bedrag dat hij in 3,5 jaar wil terug verdienen. Van Os: “Toch ben ik van mening dat telers die hun nek uitsteken meer ondersteund moeten worden met subsidies. Juist de projecten die in de praktijk lopen leveren veel informatie op, terwijl de ondernemers grote risico’s lopen.”
Luchtverdeling en Optimakas
Over de juiste verdeling van lucht is nog veel discussie. In de nieuwste kassen met luchtbehandelingskasten en slangen wordt wel in rap tempo ervaring opgedaan, maar de diversiteit aan gewassen maakt de toepassingen erg specifiek. Een vruchtgroentegewas, dat gedurende de teelt een groot volume in neemt, is totaal anders dat een potplantenteelt op roltafels. Vooral op de Phalaenopsis bedrijven zet de gesloten of semi gesloten kas door, deels vanwege de noodzaak tot koelen, deels vanwege de reeds behaalde resultaten met luchtverdeling en klimaat.
Onder Optimakas verstaat Priva alle kasconcepten die gericht zijn op het optimaliseren van het klimaat, anders dan de traditionele kas. Deze optimalisatie begint al vanaf maatregelen als ventilatoren in combinatie met luchtslangen onder het gewas. Dit om via de luchtbeweging een beter klimaat te bewerkstelligen. Een logisch vervolg daarop is een semi gesloten tot gesloten teeltsysteem, waar enigszins tot helemaal niet meer wordt geventileerd via het kasdek. De gesloten kas is uiteindelijk doelstelling, maar momenteel is de semi gesloten kas een realistischer streven.
Voor alle kassen die onder het hoofdstuk Optimakas vallen geldt dat de manier van klimaatregeling anders is dan in de traditionele kas. Dat geldt ook voor de software die hier speciaal voor ontwikkeld is en die gecombineerd kan worden met bestaande software. Telers en adviseurs moeten dusdanig anders leren om gaan met klimaat dat optimalisatie met hele kleine stappen tegelijk gaat. Het is een samenspel tussen de technische kennis van de leverancier en de teeltkennis van de ondernemer.
Onder Glas, december 2008
Geen opmerkingen:
Een reactie posten