Trachelium

Tracheliumtelers Miriam en Willem Hanemaaijer:

‘Het is een kunst om de takken lang 

en gelijk te krijgen’

Miriam en Willem Hanemaaijer telen trachelium in combinatie met lelies. Soms proberen ze voor de variatie een ander gewas, zoals dit jaar celosia. Het is geen eenvoudig bestaan, want met name de trachelium is een moeilijke teelt. Na jaren van experimenteren hebben ze het aardig in de vingers. Hoewel er altijd weer verrassingen zijn.

Op het snijbloemenbedrijf van Miriam en Willem Hanemaaijer in Vierpolders is de oogst van trachelium in volle gang. De late zomerzon zorgt voor een prettig klimaat in de kas. Miriam laat het bedrijf zien, terwijl haar man oogst.

In de kas staat het gewas in verschillende stadia. Een afdeling verder staat een vak celosia. “Soms wil je wat verandering in je assortiment”, legt zij uit. “Vandaar nu dit gewas. In het verleden hebben we bijvoorbeeld ook lisianthus geteeld.”

Naar de eilanden

De familie Hanemaaijer begon ooit op een huurtuin aan ‘Het Blauwe Hek’ in Maasdijk en verhuisde naar een eigen bedrijf De Lier. Die tuin bleek na verloop van tijd te klein en werd verkocht aan de buurman. Acht jaar geleden streken zij neer in Vierpolders op de Zuid-Hollandse eilanden. Op een perceel van 3 ha bouwden ze een kas van 2 ha.

In het teeltplan wisselen trachelium en lelie (Oriëntals) elkaar af. Na het jaarlijks stomen volgt eerst anderhalf rondje lelies. Pas daarna komt de trachelium. Het gewas is namelijk erg gevoelig voor mangaan, dat vrij komt na het stomen. Bij overmaat aan mangaan ontstaan bruine stippen en vlekken op het blad. Bovendien treedt roodverkleuring op. Dan heeft het product alle sierwaarde verloren.

Kanshebber

In de tachtiger jaren van de vorige eeuw was de snijbloemensector op zoek naar nieuwe gewassen, die het assortiment onder glas konden aanvullen en verbreden. Naast chrysant, gerbera en roos was er dringend behoefte aan vers bloed. Trachelium kwam in die tijd bovendrijven als een mogelijke kanshebber binnen het assortiment. Het is van nature een tweejarig gewas, afkomstig uit Zuid-Europa.

In die tijd deed Miriam haar opleiding aan de toenmalige meisjestuinbouwschool ‘Huis te Lande’ in Rijswijk. “Ik was altijd met plantjes bezig”, vertelt ze. Door haar is destijds eigenlijk het bijzondere assortiment op het bedrijf gekomen. “We hebben in de praktijk moeten leren hoe dit gewas groeit, want er is niet heel veel onderzoek naar gedaan. Je bouwt dus kennis op aan de hand van eigen ondervinding.”

Lastig gewas

Trachelium is een lastige teelt. Het gewas is erg gevoelig voor droge en natte plekken. Twee keer hetzelfde gewas op dezelfde plaats telen kan niet, omdat de wortels mogelijk stoffen achterlaten die de nieuwe teelt als het ware vergiftigen. In het seizoen 2002/03 is daarom bij proeftuin Zwaagdijk onderzocht of trachelium ook op water kon worden geteeld. Of dit nu werd geprobeerd met stilstaand water of eb-vloed, al snel bleek dat de resultaten mager waren. Alleen potgrond en perlite bleken geschikt. Daarna is deze ontwikkeling niet verder opgepakt.

Lastig is tevens het moment dat de plant van vegetatief naar generatief gaat, ofwel de knopvorming. Het lukt om de taklengte te verlengen door in bepaalde tijden van het jaar korte dag toe te passen. Ondanks dat zal het gewas er nooit zo strak op staan als bijvoorbeeld chrysanten.

Miriam toont bijvoorbeeld een kap met gelijke plantdatum en ras, maar met plantmateriaal van verschillende leveranciers. Daarbij blijkt dat de ene partij veel langer wordt en later in bloei komt dan de andere partij. “Soms staan ook wij voor verassingen”, merkt ze op. “Hier blijkt dat het plantmateriaal een eigen geschiedenis heeft. Wat die precies is weten we nog niet.”

Sierwaarde

De teelt duurt acht tot twaalf weken, afhankelijk van de tijd van het jaar. Hanemaaijer start de teelt rond week negen. Komend jaar gaan ze iets vroeger beginnen, namelijk week vijf. Zo zijn ze wat vroeger aan de markt.

In het begin van de teelt krijgen de planten water van bovenaf. Na enige tijd schakelen ze over op het water geven onderdoor. Dat gebeurt gewoon met de slang. “Daarmee moeten we voorzichtig zijn, vooral in het stadium dat de bloemknoppen zijn gevormd”, legt Miriam uit. “Je moet er voor oppassen dat de zijscheuten niet doorschieten en boven de hoofdknop uit komen. Dat is nadelig voor de sierwaarde.”

Met een stok

Op het bedrijf staan alle kleuren, van paars tot blauw en van wit tot rood. Het is lastig om er achter te komen welke kleur het meest gewild is. Daar is geen echt duidelijke lijn in te ontdekken. De telers streven er naar om een taklengte van 70 cm te halen. Dat is uiteindelijk de meest gewilde sortering. Aangezien binnen één vak veel verschillende lengtes staan, is het oogsten en sorteren best een secuur klusje. De dames die oogsten nemen een stok mee in het gewas, als referentie. Zo trekken zij de goede lengte takken uit het bed. De bloemen zijn ook niet allemaal tegelijk rijp, dus moeten ze meerdere keren in hetzelfde vak oogsten.

De bloemen gaan via een oogstband naar het pad, waar de bosmachine staat. Daar worden ze gebost en gebonden, om vervolgens in emmers op water naar de koelcel te gaan. In iedere afdeling staat een bosmachine. Dat is een luxe, vindt Miriam. Hun oudste zoon heeft een passie voor machines. Hij knapt tweedehands machines op en verkoopt ze. Ondertussen is het maar mooi handig dat er altijd iemand in de buurt is die de machines aan de gang houdt. Dat bespaart veel in de kosten.

Luchtig gewas

Trachelium heeft wel als voordeel dat er niet zo heel veel ziekten en plagen in voorkomen. De snijbloem is wat gevoelig voor luis en rupsen, maar een echt probleem levert dat niet op.

De enige schimmelziekte die behoorlijk kan toeslaan is sclerotinia. Dat gebeurt op momenten dat het gewas te hoog of te dicht wordt, dus boven een taklengte van 70 cm. De beste remedie is een luchtig klimaat aanhouden. “Wat dat betreft kijken we wel eens naar nieuwe teeltsystemen waar je luchtbeweging onder in het gewas kunt krijgen. Dat zal de kwaliteit vermoedelijk wel goed doen”, besluit ze.

Onder Glas, oktober 2014