Adrie Vermeulen en Henk Heinhuis: “De kracht van een echte duurzame keten komt van onderuit en iedere schakel moet een meerwaarde geven.”
Stichting Veldleeuwerik werkt aan duurzame landbouw
‘De kracht van deze keten stroomt
van onder naar boven
’
Soms is een idee dat bij de bron ontstaat zo krachtig
dat het een beweging in gang zet. Die beweging zorgt er voor dat machtige
mensen in de levensmiddelenindustrie kaplaarzen aantrekken om dit met eigen
ogen te aanschouwen. Echte duurzaamheid in de landbouw is een lange weg waarin
boeren nog beter leren boeren.
Het allergrootste bezit van
de akkerbouwer is zijn grond. Grond moet leven. De samenhang tussen structuur, mineralen
en bodemleven bepaalt hoe goed en gezond gewassen kunnen groeien.
Sinds Adrie Vermeulen uit
Swifterbant zijn bouwplan fors heeft aangepast, is zijn boerderij voorgoed
veranderd. Vroeger werkte hij met een te intensief bouwplan, waarbij hij zijn
jonge polderbodem uitputte. Nu bestrijkt
zijn plan een periode van vijf jaar, waarbij hij intensieve teelten afwisselt
met granen. Zijn werkwijze levert hem een vruchtbare bodem op, waar gewassen veel
beter groeien dan voorheen. “Dat geeft me enorm veel rust en voldoening”, legt
hij uit.
Vermeulen
was al bezig met de biodiversiteit in de polder en legde bloeiende akkerranden
aan. De volgende stap was het toelaten van meer granen in zijn teeltplan. “Het
zijn gewassen waar eigenlijk altijd geld bij moet”, maar ze brengen voedingsstoffen
en structuur terug in de bodem na een intensieve teelt als wortelen of uien”,
weet hij. “Het is moeilijk te zien, maar misschien blijft bij mij minder lang
water op het land staan na zware regenval of heeft het gewas net iets minder
last bij droogte dan dat van mijn buurman.”
Die
verandering in denken was de stap naar duurzaam ondernemen, beginnend bij de
eerste schakel in de keten.
Langdurige samenwerkingsvormen
Jacob Wiskerke geeft als
verwerker en exporteur van uien en sjalotten zijn eigen draai aan duurzaam
ondernemen. “Wij investeren in optimalisatie van de bewaring. Door bijvoorbeeld
efficiënt met lucht om te gaan besparen we energie” vertelt hij. Het bedrijf
investeert ook in goede en langdurige samenwerkingsvormen met boeren en
afnemers. “Wij bemoeien ons niet met de teelt, maar onderzoeken wat we zelf aan
het duurzaamheidstraject kunnen toevoegen.”
Het
Zeeuwse Wiskerke Onions verwerkt jaarlijks meer dan 150 miljoen kilo uien en
belevert het grootwinkelbedrijf, is aanwezig op groothandelsmarkten en
exporteert naar verre markten. Dat zijn bij elkaar heel veel zeecontainers vol
uien.
In
het verleden werden deze zeecontainers standaard in Antwerpen en Rotterdam
uitgehaald en ingeleverd. Nu werkt Wiskerke samen met Kloosterboer aan haar
eigen depot in Vlissingen. In plaats van lange ritten voor de vrachtwagens naar
Rotterdam en Antwerpen, gaat nu bijna dagelijks een barge boot vanuit
Vlissingen naar deze havens. Het zijn bescheiden stappen, maar het scheelt in
de kosten en de belasting van het wegennet.
Rol voor elke schakel
“De kracht van een echte
duurzame keten komt van onderuit”, vindt Henk Heinhuis, directeur van Stichting
Veldleeuwerik. “Iedere schakel in de keten speel daarin een eigen rol en moet
een meerwaarde geven.” De stichting is in 2007 opgericht en ondersteunt boeren
in het samenstellen en uitvoeren van een verstandig teeltplan waarbij
duurzaamheid voorop staat.
De
aanleiding tot deze samenwerking was een voorval, een paar jaar daarvoor. Een
CEO van Heineken zocht naar boeren die duurzaam geteelde gerst aan de
bierfabriek konden leveren. Dat was eigenlijk alleen maar mogelijk als diezelfde
boeren hun hele teeltplan en werkwijze zouden aanpassen. Een groepje
akkerbouwers in Flevoland pakte de handschoen op.
Dit
groepje pioniers groeide uit tot een beweging waar inmiddels 400 ondernemers in
meerdere regio’s aan meedoen. In regionale studiegroepen verbeteren zij hun
teeltwijze. Zo optimaliseren zij hun bedrijfsvoering en ontwikkelen een
duurzaamheidsplan. Deskundigen vanuit onderzoeksinstellingen, voorlichtingsdiensten
en bedrijfsleven helpen daarbij. In de keten van zaadje tot winkelschap zoeken
ze steeds naar partners met eenzelfde filosofie. Een product mag pas het label
duurzaam dragen als het hele verhaal klopt, is het idee.
Super poldermodel
Bijzonder aan de structuur
van stichting Veldleeuwerik is dat grote bedrijven als Coca Cola, Unilever,
Heineken, McCain, Koopmans en Suikerunie ketenpartners zijn geworden. Dat is
logisch, want ook deze bedrijven hebben de plicht om maatschappelijk verantwoord
te ondernemen.
Zo
kan het dus gebeuren dat boeren en CEO’s van multinationals aan één bestuurstafel
zitten. “Dat leidt wel eens tot spetterende discussies door soms tegenstrijdige
belangen”, vertelt Heinhuis. “Uniek is dat we af en toe strijd voeren, maar dat
we er tot nu toe altijd uit zijn gekomen.
Veldleeuwerik
is een bijzonder project dat hierdoor ook is opgevallen in het buitenland.
Vanuit de hele wereld is er belangstelling voor deze samenwerkingsvorm die je
met recht een super poldermodel kunt noemen.
Vermeulen
kijkt voor zich uit met een glimlach. Door zijn bestuurswerk in de stichting
heeft zijn ondernemerschap een nieuwe dimensie gekregen. “Het is bijzonder hoe
we binnen Veldleeuwerik met grote partijen in de keten omgaan. Wij willen
gewoon weten wat zij met onze producten doen en hoe hun werkwijze in elkaar
steekt. Dat het kan, dat is toch geweldig?”
En
hoe zit het nu met de Veldleeuwerik? Deze staat symbool voor een bijna
uitgestorven vogel die de boeren graag weer horen zingen boven hun akker.
Stichting Veldleeuwerik
Stichting Veldleeuwerik heeft
drie doelstellingen:
- - Helpen
verduurzamen van de primaire sector
- - Faciliteren en
inrichten van duurzame ketens
- - Herstel van de
sociale context tussen producent en consument.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten