Komkommers en paprika's uit Brandenburg

Gebroeders Vahl verkennen Die Heimat

‘Je moet eerst de afzet organiseren, dan pas gaan bouwen’

Duitsland lonkt. De oosterburen waarderen producten van eigen bodem meer dan import uit Nederland. Kees Vahl was bovendien wel toe aan een nieuwe uitdaging. Toen hij en zijn broers lucht kregen van een glastuinbouwproject naast een houtfabriek in voormalig Oost-Duitsland viel alles op z’n plaats.

Op het bedrijf van de gebroeders Vahl in IJsselmuiden is altijd reuring. André en zijn neven Dries en Kees hebben de afgelopen jaren niet stil gezeten en hebben flink uitgebreid, tegendraads aan de economische ontwikkelingen in de glastuinbouw.

Vijf jaar geleden was het komkommerbedrijf nog 5 ha groot en waren er plannen om te gaan investeren in Het Nieuwe Telen (HNT). Die plannen zijn inmiddels uitgevoerd. Ze bouwden een nieuwe kas van 2,2 ha, voorzien van luchtslurven en buitenlucht aanzuiging. Vandaag de dag is het bedrijf 7 ha groot, aangevuld met 3 ha huurtuin.

Lange tijd stopten zij samen met andere bedrijven hun energie in het aardwarmteproject in de Koekoekspolder, waarvan de bron en de machinekamer recht voor hun bedrijf liggen. Nu hebben ze hun zinnen gezet op hun jongste project; een bedrijf van 4,6 ha in Bralitz, een dorp in de deelstaat Brandenburg, tussen Berlijn en de Poolse grens. Daar telen ze komkommers en paprika’s.

Een uitdaging

André en Dries zitten aan tafel. Kees meldt zich via Skype. Hij woont sinds de zomervakantie in Duitsland. Met vrouw en vier kinderen heeft hij het roer omgegooid en tot op heden bevalt dat goed. De kinderen wennen aan hun nieuwe omgeving en het klikt al aardig met de plaatselijke bevolking. Het was voor hem een uitdaging om in Duitsland een nieuw bedrijf op te zetten. “Doordat ik me de afgelopen jaren intensief heb beziggehouden met het aardwarmteproject, had ik al veel taken op de tuin overgedragen. Dit komt precies op tijd”, vertelt hij.

Een uitdaging is het zeker. Kees mag zich nu Geschäftsführer noemen op het nieuwe bedrijf. Dit doet hij samen met Bernd Raeuber, zijn nieuwe collega. Hij krijgt flink wat voor zijn kiezen. Na de bouw van het project moet hij twee verschillende gewassen telen, een nieuwe ploeg werknemers inwerken en de afzet op gang brengen. Dat zal hij niet alleen blijven doen want Henry, de zoon van André, staat te trappelen om ook naar het oosten te vertrekken.

Meerdere aandeelhouders

De broers werden attent gemaakt op een nieuw project in voormalig Oost-Duitsland. In Bralitz staat een houtfabriek die van restmateriaal groene stroom opwekt. Bij dat proces komen warmte en CO2 vrij. In hun zoektocht naar verduurzaming was het oog gevallen op de glastuinbouw. Een andere ondernemer, die helaas overleed, was inmiddels heel ver met de opzet van een tuinbouwbedrijf. De vergunningen waren al rond. “Die vergunningen zijn enorm belangrijk”, vertelt André. “Het traject om deze aan te vragen duurt in Duitsland gerust vijf jaar en gaat over heel veel schijven.”

Tegelijkertijd was handelsbedrijf Werder-Frucht op zoek naar telers om een vaste relatie mee op te bouwen. Dit bedrijf richt zich vooral op in Duitsland geteeld product, liefst regionaal. In de deelstaat Brandenburg hechten retail en consumenten daar sterk aan. Het verkoopt veel beter en tegen een hogere prijs dan import. Werder-Frucht richt zich op goede kwaliteit en levert aan retailketens als Edeka en Rewe. Deze partij was al aandeelhouder in het project, net als de houtfabriek.

Lichtwinst behalen

In mei 2013 vonden de eerste gesprekken plaats tussen de aspirant zakenpartners. Een half jaar later was de samenwerking beklonken. Kees reed heen en weer naar Duitsland om zoveel mogelijk bij de bouw aanwezig te zijn.

De broers kozen voor een door Havecon gebouwde Venlokas, 8 m tralie, 5 m vakmaat en een goothoogte van 6 m, met witte afwerking. “Het is een mooi, vierkant stuk van 216 meter bij 215 meter, met een padlengte van 105 meter”, vertelt hij.

Op het dek ligt helder 91+ glas, met kaderloze luchtramen om zoveel mogelijk lichtwinst te behalen. Diffuus glas was voor hen geen optie, gezien het landklimaat in deze streek. Onder een diffuus dek moet je harder stoken, omdat er meer warmte buiten wordt gehouden. In de kas ligt één energiescherm en in de paprika’s in het begin van de teelt een anti-condens folie.

CogasTech tekende voor de technische installatie. De kas is eind juli 2014 opgeleverd, de complete inrichting en installatie zijn in december afgerond.

Een nieuwe ploeg

Ondertussen ging Kees op zoek naar personeel. Eén van de randvoorwaarden voor het verlenen van de vergunningen was dat de onderneming voor werkgelegenheid zou zorgen in de regio. “Samen met de nieuwe mensen hebben we alle voorbereidingen voor de nieuwe teelt getroffen”, vertelt hij. Zo’n nieuwe ploeg samenstellen was even wennen, maar inmiddels is wel duidelijk wie de meeste affiniteit hebben met het werk.

Samen met de afnemer bepaalden ze teelt en rassenkeuze. Daarom gaan de komkommertelers nu ook paprika’s telen. De komkommers zijn op 30 december geplant. De paprika’s een week later op 7 januari. Nu al is rekening gehouden met gebruik van zo min mogelijk gewasbeschermingsmiddelen, omdat Duitse afnemers daar nadrukkelijk op wijzen. De rassenkeuze van de komkommers (drie keer planten) zal dus afhangen van het klimaat en eventuele resistenties.

Afzet organiseren

Terugkijkend op de laatste anderhalf jaar vinden de broers dat ze geluk hebben gehad met de vergunningen die er al waren. Bovendien is het voor hen belangrijk dat meerdere partijen zijn ingestapt. “Alleen gaat het gewoon veel moeilijker”, weet Kees.

André: “Wij zijn de laatste jaren gegroeid, maar het is onze filosofie om eerst de afzet te organiseren, voordat we gaan bouwen. Wat de klant vraagt, dat maken we. In Nederland proberen we die band met afnemers ook op te bouwen, hoewel we dat natuurlijk wel organiseren via onze telersvereniging.”

Onder Glas, maart 2015