vrijdag, oktober 24, 2008

Alpaca































Verliefd tot over mijn oren

Ooit in Nederland tussen een kudde alpaca’s in gestaan? Ja, inderdaad. Ze zijn hier gesignaleerd. Inmiddels zijn er verschillende fokkers gevallen voor de charme van deze kleine kameelachtigen uit Zuid-Amerika, met lief karakter en superzachte wol. Aan mij de eer om Margriet Moed uit het Groningse Westerlee te interviewen, die nu zes jaar fokt met deze dieren.
Dat interview liep al snel uit op knuffelen met alpaca’s. Mijn kinderen mochten deze keer mee, omdat het herfstvakantie was en het onderwerp aaibaar. Cathelijne was al snel onderweg naar de jongste telg van de boerderij, die met een dekje over de schoudertjes bij moeder stond. En mijn aandacht voor het interview ebde snel weg, toen ik in de donkerbruin fluwelen ogen van enkele alpacadames keek. Daar moet je wel voor zwichten. Jammer dat het zo moeilijk te beschrijven is wel geluid alpaca’s maken. Het is nog het beste te beschrijven alsof je in een reusachtig piepbeest knijpt.
Binnenkort meer over Alpaca Europe op mijn weblog en de site van ABN AMRO Bank. Kijk alvast eens rond op de site van Margriet.

Paprika































Stephan Persoon en Rin Alleblas:
Buffer voor acht sorteringen brengt rust in de sorteerruimte

Neem een ondernemer met een uitgesproken en eigenzinnige visie op de verwerking in zijn schuur. Voeg daar een specialist op het gebied van sorteer-en verpakkingssystemen aan toe. Daar kan iets moois uit groeien. Stephan Persoon en Rin Alleblas vertellen over de ontwikkeling van een compact en efficiënt paprika sorteer- en buffersysteem. En hoeveel inspanning die ontwikkeling kostte.

“Zoveel rust in de schuur”, begint paprikateler Stephan Persoon. “Dat werkt geweldig. Op ons vorige bedrijf had sorteren meer om het lijf dan hier. En dat terwijl we zo’n enorme productiegroei hebben doorgemaakt.” Zelfs toen we vorig jaar ook de paprika’s van de andere tuin over deze machine lieten lopen, viel het nog mee.”
Rin Alleblas, verkoopmanager van Aweta, loopt ondertussen even langs de sorteerder en legt hier en daar een deksel recht. De mannen overleggen wat, want de paprika’s zijn op het moment wat groot voor hun gewicht, dus wippen de deksels van de dozen omhoog. Voor het oog wat vervelend, maar verder geen al te groot probleem in het verwerkingsproces.

Samen kiezen
Aweta heeft met zijn sorteer- en verwerkingsmachines in de groententeelt een marktaandeel van 80 procent. Op het gebied van bufferen heeft het bedrijf minder apparatuur voorhanden. Dat Persoon toch Aweta uit koos voor een buffersysteem heeft een geschiedenis.
Toen vijf ondernemers twee jaar geleden besloten om nieuwe bedrijven te bouwen aan de verlengde Wilgenlei spraken zij af om intensief samen te werken bij de bouw. De vier paprikabedrijven en het tomatenbedrijf oriënteerden zich gezamenlijk op het totale project en kozen in een aantal gevallen voor dezelfde leverancier. De paprikabedrijven kozen voor Aweta sorteerders.
Vervolgens heeft ieder bedrijf een specifieke oplossing gezocht, toegespitst op de eigen situatie. Persoon: “Ik bedien veel deelmarkten. Daarom had ik een buffer nodig die ook veel verschillende sorteringen kan verwerken. Ik zag een buffersysteem van Maf Roda, dat al aardig aan mijn ideeën beantwoordde. Maar eigenlijk wilde ik één bedrijf voor sorteren en verpakken. Eén aanspreekpunt. Vandaar mijn vraag aan Aweta om ook een buffer te bouwen.”
“In eerste instantie legden de vier bedrijven deze vraag bij ons neer, maar uiteindelijk kies je één bedrijf voor een prototype”, vult Alleblas aan. “En eerlijk is eerlijk, je hebt ook een ondernemer nodig die bereid is om tijd en energie in zo’n project te steken en technisch behoorlijk onderlegd is. De markt voor sorteermachines is enorm veranderd, waarbij de machines zijn in omvang en capaciteit gegroeid.”

Rustig
Het valt op hoe rustig het in de schuur is. Vier mensen, waaronder operator Pedro, doen gestaag hun werk. Zij sorteren gewoonlijk van zeven tot half vijf. De sorteermachine heeft in totaal 22 uitgangen (+ één restbak), waarvan zeventien geautomatiseerd en vijf met uitloopbak en handmatig afwegen.
De geoogste paprika’s worden naar de sorteerruimte gebracht met verzamelwagens van Buitendijk Slaman. Via een rollenbaan komen ze voor de opvoerband van de machine. Eén persoon raapt handmatig klasse II uit. Bij paprika’s blijkt dat nog steeds een moeilijk te automatiseren handeling te zijn. De rest van de sorteerploeg vult de dozen. De paprika’s op de cupsorteerder zijn dan al met camera’s beoordeeld op diameter en kleur en ook hun gewicht staat al vast. De computer zoekt vijf kilo paprika’s bij elkaar. De gevulde dozen krijgen handmatig een deksel, waarna ze via een band onder de machine naar achteren gaan, richting buffer. Half boven de sorteerder, tegen de achterwand van de bedrijfsruimte, is een dubbele buffer met rollenbanen in vier lagen gebouwd. In totaal passen er acht verschillende sorteringen in deze buffer. Zodra er voldoende dozen of kisten zijn verzameld gaat er een seintje naar de palletizer voor het stapelen en binden.

Door elkaar
Achter de sorteerder wordt duidelijk waar het allemaal om gaat. De gevulde dozen en kratten komen door elkaar op één afvoerband. Groot en klein door elkaar. Deze band beweegt niet continue, maar stapsgewijs in de richting van de lift. De computer weet precies welke doos zich waar bevindt in het traject. Zo is dus al bekend of er een doos van 30 x 40 cm aan komt of poolfust van 60 x 40 cm. Zodra er een krat passert mag deze direct door naar de lift. Een doos krijgt eerst een duwtje, zodat deze dwars komt te staan (positioneren). In één vloeiende beweging gaat deze doos langs de inktjet, die er telersgegevens en een code op spuit. Daarna schuift iedere doos of krat de lift in.
De lift brengt vervolgens het fust naar de juiste baan in de buffer. Er kan één krat in de lift, of twee dozen tegelijk. Komt er maar één doos aan, dan gaat er ook maar één doos naar boven. Aan het eind van de buffer zit weer een lift die het fust naar beneden transporteert, zodra de palletizer er om vraagt.
De sorteermachine met buffer is in totaal 47 meter lang. De machine kan vijf ton paprika’s per uur verwerken. De buffer heeft een iets grotere capaciteit van 1.200 dozen per uur. De sorteerder, die ook een kleurencamera heeft, kan zo worden ingesteld dat er meerdere programma’s tegelijk kunnen draaien. Een speciale bestelling kan dus tegelijk met de bulk mee lopen. Voor Persoon is dat belangrijk, omdat hij veel deelmarkten bedient, waarbij rijpheid ook vaak een rol speelt. De operator houdt in de gaten dat de ploeg weet waar iedereen mee bezig is.
“Sorteren is nu veel leuker en lichter dan vroeger”, vindt de ondernemer. “Geen dozen meer tillen, laat staan die zware kratten. We kunnen de pallets hoger stapelen, omdat dit niet meer met de hand gebeurt. Het werken achter de machine is veel prettiger geworden. Je wilt tenslotte toch dat mensen graag bij je werken.”

Geavanceerd
Het verwerkingssysteem bij Persoon is niet vanzelf tot stand gekomen. Het bedrijf kwam in het voorjaar van 2007 in productie, maar het heeft zeker een jaar geduurd voordat sorteermachine en buffer volledig op elkaar afgestemd waren. In eerste instantie werkte de buffer te traag, maar dat probleem is inmiddels verholpen. Sinds dit voorjaar is hij tevreden over de resultaten. “We hebben al een keer 70 pallets op één dag verwerkt. Dat is voor ons een topprestatie, die eigenlijk moeiteloos is verlopen.”
Het verbaast Alleblas allerminst dat er een jaar over heen is gegaan. “Je bent bezig met een nieuwe ontwikkeling. Op de weg er naar toe kom je steeds iets tegen dat beter kan. Bovendien vraagt zo’n installatie ontzettend veel programmeerwerk. Eigenlijk werk je op het randje van wat mogelijk is. Gelukkig heeft een tuinder daar wel begrip voor. Tenminste, als je het probleem ook direct komt oplossen.” Persoon beaamt dat. “Vaak zijn de monteurs ’s avonds en zelfs ’s nachts door gegaan om een probleem te verhelpen. De sorteerploeg heeft er niet veel hinder van ondervonden. Het hoort er allemaal een beetje bij. En uiteindelijk ben ik heel tevreden over het resultaat.”

Personal Vision
Personal Vision is het nieuwe paprikabedrijf van Stephan en Thea Persoon aan de Wilgenlei in Bleiswijk. De totale oppervlakte is 70.000 m2 en de jaarproductie komt op ruim twee miljoen kilo rode paprika’s. Voorheen had de familie Persoon een bedrijf van 24.000 m2 aan de Groendalseweg in Bleiswijk. Op het moment dat het nieuwe bedrijf in productie kwam was de oude tuin nog niet verkocht. Vorig jaar liep de productie van beide bedrijven probleemloos via de nieuwe sorteerinrichting. Dit voorjaar is de laatste hand gelegd aan het nieuwe buffersysteem.

Onder Glas, oktober 2008

vrijdag, oktober 17, 2008

Herfst





















Herfst in Leiden

Op de leuning van de Karnemelksbrug zit een groepje duiven in het zonnetje. Ze schrikken van mijn camera en weg zijn ze.

zondag, oktober 05, 2008

Shii-take
















Shii-take op eikenhout is een delicatesse voor kenners

Menno Haveman heeft het gehad met een hectische baan in het bedrijfsleven. Hij verruilde deze met een leven in het groen en een commerciële Shii-take kwekerij. Zo kan hij altijd buiten werken in zijn sprookjesbos.
In het bos van Menno Haveman komt de frisse geur van sparren je tegemoet. Hier en daar raken zonnestralen de zachte bosgrond. In lange rijen staan boomstammetjes van ruim een meter schuin opgesteld. Op die eiken stammetjes groeien paddestoelen. “Shii-take”, vertelt Menno. “’Shii’ betkent ‘eik’ en ‘take’ is in het Japans ‘paddestoel’. Het bos waar Menno zijn paddestoelen kweekt is al heel lang familiebezit. Het is de plaats waar hij dagelijks de volgroeide paddestoelen oogst.
“Ik heb bedrijfskunde gestudeerd en jarenlang een druk bestaan geleid. Na een flinke burnout heb ik besloten om iets heel anders te gaan doen. Het kweken van paddestoelen was al een hobby van mijn vader en van mij. Nu heb ik er mijn beroep van kunnen maken”, aldus Menno.
De Shii-take is in Azië een populaire paddestoel. In het verre oosten kweken mensen deze paddestoelen op eikehout, waar ze thuis horen en wat de smaak ten goede komt. Het is een hele extensieve teelt met lage opbrengsten. Daar staat tegenover dat de investeringen ook laag zijn. In Nederland is de Shii-take wel bekend, maar lang niet zo populair als in het verre oosten. Kenners weten wel dat de paddestoelen die op eikehout groeien het allerbeste smaken. Een delicatesse. Behalve Haveman zijn er in Nederland maar enkele bedrijven die deze paddestoelen op dezelfde manier kweken.

Pluggen
De teelt begint met goed uitgangsmateriaal. Menno heeft daarvoor eiken stammetjes nodig, die hij betrekt van Staatsbosbeheer. Hout dat over blijft na dunning. Deze stammetjes moeten worden geënt met mycelium, ofwel broed. Dit gebeurt door gaatjes in de stam te boren. Die gaatjes hebben een patroon, zodat ze op vaste afstand van elkaar liggen. Gewoonlijk gebruikt men voor het enten gesteriliseerde en doorgroeide beukenhouten pluggen, die met een hamer in de stam worden geslagen. Haveman gebruikt een nieuwe methode. Hij betrekt zijn broed uit Amerika, waar het is opgekweekt in zaagsel. Deze zachte zaagselpluggen komen aan in trays, afgedekt met een stukje styropor. Die pluggen kan je in de gaatjes van de stam drukken, waardoor het mycelium niet beschadigt. Volgens Menno maakt deze methode de slaagkans groter. “Als je die houten pluggen er in slaat dat beschadig je het mycelium. De zaagselpluggen slaan beter aan.”
‘Aan slaan’ betekent dat de myceliumdraden in de stam gaan groeien. Dat is een langzaam proces. Het duurt één tot twee jaar voordat een eiken stammetje volledig is doorgroeid. Menno pakt zo’n stammetje op van een vierkante stapel en laat de kopse kant van het hout zien. Met zijn vinger gaat hij langs wit pluis dat in grote ringen zichtbaar wordt. “Kijk, deze stam is nu volledig doorgroeid.”

Schrikken
In de volgende fase van het proces zet hij de stammen kruislings schuin overeind. In lange rijen staan de stammen in het bos opgesteld. Voordat de paddestoelen hun hoed tevoorschijn toveren moeten ze een signaal krijgen dat ze zich door sporen moeten voortplanten. Van nature gebeurt dit als de verschillen tussen dag en nacht toenemen. In de herfst dus, de paddestoelentijd. Je kant dit verschil ook opwekken door de stammen 24 uur in water te dopen. Dan laat je ze als het ware ‘schrikken’.
Op dat moment komt het vruchtlichaam van de Shii-take als kleine witte knopje naar buiten en groeit deze uit tot een fluweelzachte, crème met bruine paddestoel. Zo eentje waar een kabouter trots op zou zijn.
Menno plukt de paddestoelen dagelijks. De productie in het bos gaat, met wat pieken en dalen, jaarrond door. Op momenten dat ze niet tevoorschijn willen komen haalt hij wat kunstgrepen uit om ze weer te laten schrikken. Daalt de dagtemperatuur onder de tien graden Celsius, dan haalt hij een deel van de boomstammetjes naar binnen in een schuur. De productie kan op die wijze ook ’s winters door gaan. Een stammetje gaat zo’n vier tot zes jaar mee. “Het klinkt misschien een beetje gek, maar door hun lange levensduur herken ik mijn stammetjes. Net zoals een boer zijn koeien, vertelt hij.”

Thuisteelt
De paddestoelen gaat voor verkoop naar een biologische groothandel, vanwaar ze hun weg vinden naar de consument. De teelt is zo extensief dat Menno ook naar nieuwe bronnen van inkomsten zoekt. “Gezien de vraag zou ik mijn kwekerij wel kunnen uitbreiden, maar dat wil ik niet. Liever zoek ik uitbreiding van andere activiteiten. Zo verkoop ik via het Internet doorgroeide eiken stammetjes, voor thuisteelt en zaagselpluggen met broed voor kwekers. Ik zocht bewust naar een minder hectisch leven. Dat is me gelukt en dat wil ik zo houden.”

Biologische Shii-take kwekerij Haveman Groen bv
Kwekerij Haveman Goen in Balkbrug is gespecialiseerd in de teelt van biologische Shii-take. Menno Haveman kweekt de paddestoelen traditioneel op stammetjes eikehout in het bos. Het bos van Menno is in totaal 18 hectare groot. De kwekerij beslaat een oppervlakte van ongeveer één hectare.

Agrarische kalender ABN AMRO Bank