vrijdag, juli 06, 2007

Leiden

LEUT IN LEIDEN




Opening van de Lakenfeesten in Leiden. Carnaval op het water: de jaarlijkse peurbakkentocht.



Opening van de Lakenfeesten in Leiden. Carnaval op het water: de jaarlijkse peurbakkentocht.

dinsdag, juli 03, 2007

Genesis




















GENESIS REVISITED
Genesis 1978 . Zeventien jaar, mijn allereerste concert. Ik kocht de nieuwste LP ‘...and then there were three...’ en leerde alle nummers uit mijn hoofd. We lagen in de rij voor een kaartje.
Met de trein naar Rotterdam. In drommen liepen we over de brug naar Ahoi, allemaal in spijkerbroek, spijkerjasje, bijpassend zwart T-shirt en lang jaar.
Het merendeel van de muziek kende ik niet, maar ik raakte helemaal overweldigd. Achtduizend man zong in koor: ‘I know what I like’ met aanstekers zwaaiend. Zoiets had ik nog nooit meegemaakt.
Ik spaarde me suf om alle voorgaande albums te kopen en draaide ze grijs.

Genesis 2007. Ik hoef niets meer uit mijn hoofd te leren. Met een muisklik bestel ik mijn toegangsbewijs. In een lange rij rijden we naar de parkeerplaats van de ArenA. Audi links, Volvo rechts. Grijze en kalende mannen stappen uit. Vrouwen met rokjes. Nee, handtasjes! Ik zie hoge hakken en Ecco schoenen. Oei, wat fout. Hier en daar nog een langharige oudere jongere in spijkergoed, gelukkig.
Maar de muziek is vanouds, overweldigend. 29 jaar valt weg als zestig duizend man in koor meezingt: ‘I know what I like and I like what I know.’ Ik mistte alleen de aanstekers.

Tomaten


TROUW 27/6/07
HEDENLAND JAN KUITENBROUWER

Smakeloze Roma is een Middellandse Zee stuiterbal

Dat wereldwijd in tal van talen dezelfde uitdrukkingen voorkomen blijft wonderbaarlijk, al heeft de taalkunde er wel een aantal verklaringen voor. Soms is de oerbron één en dezelfde, soms is sprake van migratie en soms is het domweg een kwestie van hetzelfde idee in meerdere hoofden. Van dat laatste kreeg ik naar aanleiding van mijn stukje van vorige week, over tomaten, een aardig voorbeeld toegestuurd. Ik typeerde de typische productietomaat van twintig jaar geleden als de ‘Westland stuiterbal’. In Amerika heeft de tomaat mét smaak ook een comeback gemaakt, vooral door toedoen van ene Gary Ipsen, die met succes oude rassen herintroduceerde. Ipsen, als de tomato Man inmiddels een Bekende Amerikaan, noemt de smakeloze supermarkttomaten RRBT’s, red rubber ball tomatoes. Dat komt aardig in de buurt van de stuiterbal.
De Duitsers noemden de ‘oude’ Hollandse tomaat trouwens de Wasserbombe. Ik weet dit allemaal dankzij de reactie waar ik aan refereerde, een mailtje van Pieternel Bouwman- van Velden, free-lance tuinbouwjournalist, gespecialiseerd in ‘vruchtgroenten onder glas’, en dan met name de tomaat. Ook de betere tomaat (de ‘smaaktomaat’ in jargon) lijkt alweer af te glijden richting RRBT-Stuiterbal-Wasserbombe, een tendens die je vaker ziet, zoals bij de ooit ambachtelijke-exclusieve en nu bij elk tankstation verkrijgbare Oud Kampen sigaren.
Pieternel onderschreef mijn betoog, dat wel, maar volgens haar heb ik ‘geen kaas gegeten van tomaten’. Dit begreep ik niet, dus ik belde haar op. Zij stuurde mij een diepgravende reportage over de Hollandse productietomaat in wezen en tijd, met het accent op de gebeurtenissen sinds ‘de Wasserbombe-crisis van 1996. Op een gegeven moment was de Nederlandse productietomaat zo gedegenereerd, beschrijft ze, dat ze uitsluitend nog groen op transport gingen, om onderweg ‘rijp’ te worden, maar zo’n tomaat rijpt in feite niet, hij wordt rood, maar kan nooit meer de smaak ontwikkelen van een vrucht die aan de plant rijpt. Om kneuzingen en bederf tegen te gaan werd de schil dikker gekweekt, ook niet lekker, zeker als je ze kookt.
In 1996 had de Duitse consument ineens geen zin meer in de rode rubberbal uit het Westland, de prijzen kelderden en de Nederlandse tomatenproductie werd gedecimeerd. Maar Nederlanders zij de beste plantenveredelaars ter wereld (waar ter wereld ook planten veredeld worden, er zitten altijd Nederlanders achter), dus ogenblikkelijk werden de genetische bakens verzet en nieuwe, smakelijker soorten ontwikkeld, zoals de trostomaat, de roma, de zebra-tomaat, diverse soorten kerstomaten en, binnenkort in uw supermarkt, de lycopeen-tomaat, met extra veel van de stof die tomaten zo gezond maakt.
Die nieuwe variëteiten smaken wel degelijk beter dan die oude industrietomaat, stelt Pieternel, en voor zover zij weet zijn ze ook nog niet aan het afglijden. Haar eigen favoriet is Tasty Tom (die wij Pricy tom noemen), maar ook de ‘Red Pearl’ kan ze aanbevelen.
Maar hoe zit het dan met die roma, die ons ineens niet meer smaakt? Niet elke Zuid-Europese tomaat is een smaaktomaat, legt Pieternel uit, ook daar heb je smakeloze, op productie- en transportgemak gekweekte varianten. De Middellandse Zee Stuiterbal, zeg maar, de Mediterraner Wasserbombe, als het ware, de red rubber rugbyball tomato. Het kan dus zijn dat Albert Heijn op een minder lekkere soort is overgestapt.

Noorse Boskatten


Poes is dood

Na maandenlang wikken en wegen, zal ik wel of zal ik niet, heb ik dan toch het koffertje voor mijn poes gepakt. Met lood in mijn schoenen maakte ik de laatste gang naar de dierenarts, samen met een niets vermoedende Bee naast me in de auto.
Het is niet voor het eerst dat ik een poes moet laten inslapen. Ik ben daar vrij nuchter in. Ik hou ontzettend veel van mijn dieren, maar ik heb een hekel aan onnodig lijden. En die redenatie hield me altijd overeind.
Behalve gisteren.
Bee was pas vier jaar jong. Een prachtige Noorse Boskat van adelijke komaf. Ondanks haar afkomst was ze niet sterk, maar wel reuze lief. Sinds een jaar kwakkelde ze doorlopend en hield mijn dierenarts haar op de been met antibiotica en steroïden. Iedere keer zakte ze terug om vervolgens weer op de knappen van een kuurtje. We zaten duidelijk in een neerwaartse spiraal. Ik schoof de beslissing steeds voor me uit, ingegeven door de smeekbeden van mijn kinderen.
Het regende doorlopend gisterenmiddag. De wachtkamer zat bomvol. Dat zou zeker anderhalf uur gaan duren, berekende ik. In zulk soort situaties draai ik doorgaans meteen om, maar nu kon ik dat niet. Niet nog een keer beslissen.
Anderhalf uur duurt erg lang als je moet wachten op het verlossende spuitje. In de wachtkamer dringen de meest vreemde gesprekken tot me door. Bee zit muisstil in haar mandje, vanwege de zenuwachtig jammerende honden om haar heen. Af en toe bromt ze een beetje. Het wachtende publiek is van verschillende pluimage. Van de man op slippers met grote bouvier ‘als je niet stil zit krijg je een rotschop’ tot de geblondeerde en getoupeerde dames met face-lift met dito schoothondjes. Ik wacht en het duurt maar.
Voor mij zit een vrouw met poes. Het dier zit bij haar op schoot en zegt af en toe gesmoord ‘moww’. Warempel, er komt een spiegeltje uit haar tas. Ze werkt haar mascara bij en tuit haar lippen voor een likje verf. Heupwiegend loopt ze de spreekkamer in. De dierenarts speelt het spel vriendelijk knikkend mee.
Dan is het mijn beurt. De dierenarts kijkt me begripvol aan en weet dat mijn besluit vast staat. Hij begint zijn gewoonlijke praatje wat er na afloop moet gebeuren met Bee. Mee naar huis? Nee, alsjeblieft niet. Ik vrees een groot drama als de kinderen Bee dood zien. Begraven of cremeren? Niet mijn ding. De dierenarts mag haar meegeven naar, ach ik wil het niet weten. Of ik levend afscheid wil nemen? Nee, zeg ik nadrukkelijk. Bee mag in mijn armen dood gaan.
Diskreet wordt ik afgevoerd naar een kamertje achter de spreekkamer. Een stoel wacht op mij tussen stapels kattenbrokjes en dozen vol medicijnen. Hoeveel mensen hebben hier al voor mij gezeten? Zo brengen we de laatste minuten samen door.
Daar zit ik dan met Bee op schoot. Zachtjes ademt ze door, verzonken in een diepe roes. Ik aai haar over haar velletje en praat een beetje tegen haar. ‘Je bent altijd een lieve poes geweest, rustig maar.’ In de spreekkamer gaan de gesprekken onverstoorbaar door.
De twee dames achter mij zijn overduidelijk in paniek. Ze hebben me naar binnen zien gaan, maar niet meer naar buiten zien komen. Een van de stemmen schiet omhoog. ‘Maar dokter, mijn poes heeft toch niets ernstigs? Ik ben de hele dag al nerveus. En die dame voor ons is ook al in het niets verdwenen. Dokter, mijn kat is toch niet ongeneselijk ziek?’ De dierenarts stelt haar op lage toon gerust.
Bee ademt nog steeds zachtjes als ik de dierenarts hoor bellen. ‘U wilt de afspraak afzeggen? Met uw man overleggen? Ja, ik begrijp het. Wat ik er van vind? Ach, uw hond zal nu alleen nog verder achteruit gaan. U moet er goed over nadenken. Bedenk wel dat hij dat laatste stukje wel erg veel pijn zal hebben. Nee, dat is niet erg. Ik ben er als u me nodig heeft. Tien voor vier schrappen we dus door in de agenda. Sterkte, mevrouw.’ Zij kan het nog niet.
Het is half vier als Bee eindelijk haar laatste adem uitblaast. Ik slaak ook een zucht. Zachtjes leg ik haar op de behandeltafel. Haar pootjes voelen nog even donzig als altijd. Dag lieve Bee. Ik draai me om en kijk niet meer om. Ik moet de boodschap aan mijn kinderen voorbereiden. Het is gestopt met regenen.

tomaten


Opmars extra gezonde groente zet door

Lycopeentomaat zet de trend voor nieuwe productlijnen

Lycopeen tomaten zijn een voorbode van een nieuwe ontwikkeling binnen de groenten en fruitsector, waarbij gezonde stoffen een plaats krijgen in veredelingsprogramma’s. Een vitaminepilletje kan namelijk op geen enkele wijze de consumptie van verse producten vervangen. De sector heeft dus een middel in handen om producten van toegevoegde waarde te voorzien.

Uit onderzoek komt steeds vaker naar voren dat bepaalde groenten en fruit soorten stoffen bevatten die de gezondheid kunnen ondersteunen en bevorderen. Sterker nog: sommige plantaardige stoffen zouden kunnen helpen in het bestrijden van ernstige ziekten, zoals bijvoorbeeld kanker en diabetes. Onderzoek naar deze effecten brengt steeds meer aan het licht, maar lang nog niet alles.
De tuinbouw heeft heel handig op deze ontwikkeling ingehaakt en de eerste veredelingsproducten rollen van de band. Lycopeentomaten zijn daarvan het meest sprekende voorbeeld. Het zal echter niet bij tomaten blijven. Veredelaars en afzetorganisaties spelen sterk met de gedachte om ook andere producten op de markt te brengen, die een verhoogde hoeveelheid gezonde stoffen bevatten.
Een goede zaak, maar zowel telers als afzetorganisaties willen graag een label, of een zogenaamde gezondheidsclaim, verbinden aan deze producten. Europese regels zijn daarvoor in de maak, maar er is nog erg veel onduidelijk.
In de toekomst valt daar zeker wat van de veredelingsactiviteiten te verwachten, maar wordt het effect niet zwaar overdreven? Hoe belangrijk zijn die speciale stofjes in verhouding tot het totale voedselpakket dat wij consumeren? Het woud van gezonde groenten is nog erg ondoorzichtig.

Gezond, gezonder, gezondst
Lycopeen is een antioxidant die vrije radicalen kan wegvangen. Dit ‘wondermiddel’ staat niet op zichzelf. Er zijn meerdere antioxidanten, die in grote hoeveelheden voorkomen in groenten en fruit. De belangrijksten zijn Vitamine E, Vitamine C, carotenoïden (o.a. lycopeen) en flavonoïden.
Het Amerikaanse Ministerie van Landbouw heeft een lijst van gezonde groenten en fruitsoorten gepubliceerd en de tomaat komt niet voor in de top tien. Er zijn gewassen die veel gezonder zijn. Natuurlijk kan gerichte veredeling op dergelijke stofjes daar verandering in brengen. En dat lijkt helemaal niet zo onverstandig, want onderzoek bevestigt steeds vaker dat een pilletje minder werkzaam is dan diezelfde stof in verse groenten en fruit en afgeleide producten. Vast staat dat mensen die veel groenten en fruit eten over het algemeen minder last hebben van hart- en vaatziekten. Dus als je groenten en fruit nóg gezonder maakt, kan dit in theorie een grote bijdrage zijn aan de volksgezondheid.

Intens roodTwan Jacobs van De Ruiter Seeds eet zelf het liefst de kleinere typen tomaten. ‘De variatie in vormen en smaken spreekt me heel erg aan’, vindt de marketing specialist. Het veredelingsbedrijf levert tomatenrassen met een hoog lycopeengehalte aan Action Pearl Growers (Harvest of Health) en Santessa vanThe Greenery.
Het veredelingsbedrijf heeft haar eigen materiaal gescreend en samengebracht in een veredelingsprogramma waar momenteel nieuwe producten uit rollen. Deze moeten minimaal twee tot drie keer zo veel lycopeen bevatten als het bestaande assortiment.
‘We stellen wel als eis dat dat ze minstens nét zo lekker smaken en daarnaast ook onderscheidend’, zegt Jacobs. ‘Dat laatste bereiken we met de intens rode binnenkleur.’
Lycopeen is een eigenschap die vast ligt in het genetisch materiaal. Het gehalte loopt op naarmate de lichtomstandigheden in de teelt toenemen. ‘We stellen wél als eis dat deze rassen zich ook onder lichtarme omstandigheden in lycopeengehalte net zo veel onderscheiden van gewone tomaten.
Lycopeentomaten zijn het stadium van het niche product in Amerika en Japan al lang gepasseerd,’ vindt Jacobs. Hij sluit niet uit dat deze ontwikkeling verder doorzet en op termijn een nieuwe standaard wordt. ‘Als het marktmechanisme hier toe aanzet.’

Gezondheidsclaims
“Voor mij het liefste broccoli, even roerbakken met een beetje look. En nectarines natuurlijk’, zegt Tim Willaert, stafmedewerker bij The Greenery. Hij sluit zich volledig aan bij de visie van Jacobs. Ook hij denkt dat de lycopeentomaat een mooie toekomst tegemoet gaat. ‘Wat dat betreft gaan landen als Amerika en Japan voorop in deze gezondheidsrage.’
The Greenery lanceerde zeer recent de smaakvolle Santessa tomaten, waar de rassen Prolyco Romana (Western Seeds) en Licorossa (De Ruiter Seeds) onder vallen. Deze rassen worden volgens een specifiek teeltrecept geteeld.
The Greenery zet alle zeilen bij om deze nieuwe tomaten te promoten, maar moet voorzichtig zijn als het om bepaalde claims op de verpakking gaat. Daarin volgt The Greenery uiteraard de EU voorschriften.
Deze gezondheidclaims zijn vorig jaar voor het eerst vastgelegd in een verordening, waarvan de praktische uitvoering nog veel vragen oproept. In ieder geval heeft het Europees Parlement een poging ondernomen om duidelijkheid te scheppen in het te pas en te onpas hanteren van claims in de etikettering en bij aanprijzing van levensmiddelen. Het uitgangspunt is dat ze de consument niet misleiden.

Heilzame paddestoelen
Quentin Kros, eveneens werkzaam bij The Greenery, eet het allerliefste wilde bospaddestoelen, maar gekweekte soorten lust hij ook graag. Hij bevestigt dat The Greenery onderzoekt of er ook mogelijkheden zijn om met name paddestoelen gezondheidsclaims toe te kennen. ‘In onze Westerse wereld zijn we eigenlijk alleen maar bezig geweest met het gevaar dat aan het eten van paddestoelen kleeft. 4000 jaar geleden werden in Azië al paddestoelen gekweekt. Deze mensen zijn er allang van overtuigd dat bijna alle eetbare paddestoelen stoffen bevatten die heilzaam kunnen werken.’
Het is een gevoelig onderwerp. Heel veel onderzoek geeft zeer overtuigend aan dat paddestoelen stoffen bevatten die bepaalde vormen van kanker kunnen bestrijden, cholesterol kunnen verlagen of het immuunsysteem kunnen verbeteren. Toch is dit verhaal nog onvoldoende onderbouwd om iedere paddestoel een labeltje te geven.

Variatie
Patricia Schutte, voedingsdeskundige bij het Voedingscentrum, moet diep nadenken wat zij nu eigenlijk lekker vindt. ‘Ik hou eigenlijk van een heel gevarieerd menu en liefst iedere dag wat anders’. En daarmee geeft zij ook aan waar het Voedingsbureau sterk op aandringt: veel variatie.
Schutte kent de gezonde eigenschappen van de lycopeentomaat, maar wijst ook op de beperkingen ervan. ‘Eén gezond product eten, betekent nog niet dat je gezond bezig bent. Mensen vragen ons vaak naar de top tien van meest gezonde groenten en fruitsoorten. Die kunnen we niet geven, omdat die ook niet bestaat. Neem nu bijvoorbeeld een kiwi, met een hoge concentratie aan Vitamine C. Het is slechts een kleine vrucht, terwijl een sinasappel met een iets lagere concentratie veel groter is. Ik wil daarmee zeggen dat mensen vooral voldoende groenten en fruit moeten eten en daarin zo veel mogelijk variëren. En zo ver zijn we nog lang niet.
Spelregel nummer één is voor ons variatie. En ieder seizoen heeft iets gezonds te bieden.’

Lycopeen
Lycopeen is een belangrijke antioxidant, die behoort tot de groep carotenoïden. Het is de stof die tomaten en watermeloenen een rode kleur geeft. Hoe roder de vrucht, des te meer lycopeen er aanwezig is.
Onderzoek heeft aangetoond dat lycopeen bescherming biedt tegen prostaatkanker. Lycopeen werkt voornamelijk preventief, maar onderzoek geeft ook aan dat de stof tumoren kan verkleinen. Voor verminderd vruchtbare mannen is er goed nieuws: lycopeen verbetert de vruchtbaarheid.
Lycopeen heeft vermoedelijk ook een gunstig effect op het voorkomen van een hartaanval of beroerte en kan de bloeddruk verlagen. Het heeft geen invloed op het cholesterolgehalte.
Het darmkanaal kan heel moeilijk lycopeen opnemen uit verse tomaten. De allerbeste lycopeenbron is tomatenpuree of saus, omdat deze verhit is geweest. Kennelijk werkt de lycopeen het beste in samenhang met andere stoffen die de tomaat bevat. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat puur lycopeen in de vorm van een tablet lang niet hetzelfde effect gaf als het volledige tomatenextract.
Overigens is niet alleen lycopeen zo’n beschermende stof, maar alfa caroteen ook. Beta caroteen heeft al jaren de naam dat het een goede antioxidant zou zijn, maar onderzoek heeft aangetoond dat deze stof weinig toevoegt aan onze gezondheid. Eet dus vooral veel tomaten, wortels en watermeloenen.

Tomaten heirloom




DE TOMATO MAN LEGT ZIJN PASSIE IN HEIRLOOM TOMATEN

‘Ik moedig de Nederlandse tomatentelers aan om samen met collega’s in andere landen de allerbeste eigenschappen van tomaten te delen met hun consumenten. Zij hebben de ervaring, de kennis en de mogelijkheden om Europa wakker te schudden’, vindt Gary Ipsen, één van de grondleggers van het succesvolle Heirloom tomaten assortiment.

Het marketing verhaal en het enorme succes van Heirloom tomaten is even merkwaardig als aanstekelijk. Hoe is het mogelijk dat Gary Ipsen de Heirloom zo stevig in de markt zette, terwijl dit product verre van perfect is? Ipsen geheim is zijn passie voor smaaktomaten en ontdekte dat de consument er even enthousiast over is. Wat heet, Heirloom is een hype. Ipsen wist daarvoor de juiste bronnen aan te boren.

Proeven en vertellen
Jaren geleden probeerde Ipsen zijn eerste tomaten aan de groothandel te slijten, maar dat was geen succes. Er was weinig interesse en door de slechte behandeling beschadigden de vruchten meestal.
Het tij keerde toen hij per week twee gemengde doosjes bij het plaatselijke filiaal van Wholefoods bracht. De product manager nam contact op met Ipsen, omdat bepaalde vormen en kleuren niet werden verkocht (wit, paars/zwart, gestreept). Ipsen trok de stoute schoenen aan, zette een tafeltje in de winkel waar consumenten zijn product konden proeven. Hij nam de moeite om mensen zijn enthousiaste verhaal te vertellen en vooral de aantrekkelijke eigenschappen van deze tomaten aan te prijzen. Die aanpak miste haar uitwerking niet. Binnen korte tijd werd Heirloom het één na beste verkopende product van dit filiaal.
In vier jaar tijd verkocht hetzelfde filiaal twee ton Heirloom tomaten per week. Dit bleef niet onopgemerkt door andere Wholefood winkels, hun concurrenten en andere tomatentelers.

Tien miljoen huishoudens
Sinds Ipsen jaarlijks het Carmel Tomatofest organiseert kan hij zijn boodschap nog verder uitdragen. Op dit evenement zijn zowel telers als groothandel, detailhandel, vertegenwoordigers van de tomaten verwerkende industrie (Campbell’s, Del Monte) en topkoks aanwezig. De mediabelangstelling is dan zo groot dat Ipsen in staat is om 10 miljoen huishoudens per jaar te bereiken.
Vooral zijn contacten met televisie-koks zijn een strategische zet geweest. Ipsen verschijnt regelmatig in televisieprogramma’s en vertelt daar weer hoe vers, lekker en voedzaam Heirloom tomaten zijn.
Deze activiteiten hebben de vraag naar Heirloom aangewakkerd. Meer telers zijn geïnteresseerd in de teelt en supermarkten stellen graag schapruimte beschikbaar. Niet zelden is de prijs van Heirloom vijf keer zo hoog als van RRBT’s. De afkorting die Ipsen gebruikt voor andere tomaten: Red Rubber Ball Tomatoes.
Parallel aan deze successtory is de vraag die nu ontstaat bij de betere restaurants. ‘Jaren geleden bracht ik tomaten langs bij de beste restaurants, die hun publiek iets bijzonders wilden serveren’, vertelt Ipsen. Nu, jaren later, zie ik dat de betere restaurants, maar ook de middenklasse Heirloom op hun kaart hebben staan. En ze geven soms zelfs de rasnaam aan: prepared with Red Prince. En dat is vergelijkbaar met de naam van goede wijnen.’

Voorzichtig
Heirloom tomaten zijn kwetsbaar. Verpakken en vervoer vraagt meer tijd en aandacht dan van gewone tomatenrassen. Ipsen geeft hier extra aandacht aan. De producent, de vervoerder en het supermarktpersoneel krijgen hiervoor instructies, zodat beschadigingen het product niet devalueren. Het uitstalleven is korter dan van gewone rassen, maar Ipsen heeft wel een aantal manieren om dit te verlengen.
‘Jammer genoeg is de vraag naar onze tomaten zo groot dat sommige telers in de verleiding komen om vroeger te oogsten’, merkt Ipsen op. ‘Dit gaat ten koste van de smaak en schendt het vertrouwen van de consument.’

Lokaal product
Ipsens strategie sluit naadloos aan bij een belangrijke trend onder supermarktketens in de Verenigde Staten, namelijk ‘Locally Grown’. De consument heeft belangstelling voor de producten die van eigen producenten komen. Op de site van supermarktketen Wholefoods (www.wholefoods.com) staat een speciale verwijzing naar ‘Locally Grown’. Producten, die binnen een afstand van zeven transport uren zijn geteeld, krijgen dit label. Zo creëert de supermarktketen, die al een biologisch imago heeft, het idee dat de consument verse groenten en fruit uit de eigen achtertuin eet. Het gaat zelfs zo ver dat alle lokale boeren en tuinders met foto en bedrijf op de site staan.

Passie delen
De ‘Tomato Man’ Gary Ipsen heeft een hele beweging op gang gebracht. Zelf houdt hij zich vooral bezig met het selecteren van de beste rassen en de vermeerdering van zaden. Deze zaden verzendt hij over de hele wereld, naar liefhebbers en naar productiebedrijven. Zijn missie is om oude smaakvolle rassen voor uitsterven te behoeden en om deze passie te delen met anderen. Ipsen geeft ook veel zaden weg aan projecten in ontwikkelingslanden, waar ze waarschijnlijk uitstekend voor geschikt zijn. Ieder jaar selecteert hij dertig tot veertig variëteiten voor de professionele markt, maar volgens zijn eigen zeggen zouden tien goede rassen wel voldoende zijn.
Hij kent de problematiek van de Nederlandse tomatentelers en adviseert ze om zich vooral te richten op consumentenwensen. Als de consument enthousiast raakt voor goed smakende rassen, dan is er ook een toekomst voor de tomatenteelt.


Een verzameling vanuit de hele wereld
Heirloom tomaten zijn een fenomeen in de Verenigde Staten. De letterlijke vertaling is ‘erfstuk’. Het is een verzamelnaam van meer dan 500 oude, meestal zaadvaste, kleur- en vormrijke tomatenrassen, verzameld over de hele wereld. Dertig jaar geleden kreeg Gary Ipsen een tomaat uit de tuin van zijn Portugese buurman. Deze tomaat smaakte zo fantastisch dat Ipsen besloot om ze zelf te telen. En zo begon zijn speurtocht naar oude tomatenrassen, die hij vond op kleine familiebedrijven over de hele wereld. Ipsen selecteerde zijn tomaten op smaak, productie en aanpassingsvermogen.
Heirloom rassen behoren niet tot de categorie commerciële tomatenrassen, omdat ze geen lange houdbaarheid hebben en omdat ze erg kwetsbaar zijn. Daar staat tegenover dat ze geweldig smaken en daardoor inmiddels uitgroeien tot een ware rage. De teelt vindt meestal buiten plaats in de zuidelijke staten van de VS, maar er is inmiddels belangstelling bij Canadese telers met kassen, die zo het aanvoerseizoen kunnen verlengen. Het seizoen loopt nu nog van juni tot half november. Vaak komen Heirloom tomaten van biologische bedrijven, maar het is beslist geen voorwaarde.
Veel telers bieden hun Heirloom tomaten aan via ‘farmers markets’. Dit is de plaats om nieuwe producten onder de aandacht te brengen bij voorlopers onder de consumenten.



Een feestje ter ere van de smaaktomaat
Op het hoogtepunt van het Californische tomatenseizoen organiseert Gary Ipsen een feest voor de liefhebbers van Heirloom tomaten. Aanvankelijk begon dit in 1990 als een kleine bijeenkomst in de achtertuin, maar inmiddels is het ‘Tomatofest’ uitgegroeid tot een evenement met 3.000 bezoekers. Kaarten zijn al twee maanden tevoren uitverkocht. Tomatenkenners uit alle windstreken willen er bij zijn. Topkoks verzorgen er culinaire workshops en het middelpunt vormt het proeven van de meest uitbundige tomatentypen, gepresenteerd op lange tafels.
Ipsen krijgt tijdens deze twee dagen enorm veel aandacht van de landelijke media. Vorig jaar vernoemde Ipsen een tomaat naar zijn buurman Clint Eastwood, die vereerd was door deze geste. Ook daar trok de media massaal op af.
Niet alleen het ‘Tomatofest’ trekt veel aandacht van pers en publiek. Gerenommeerde supermarkten besteden veel aandacht aan de opening van het Heirloom seizoen met vrolijke displays van tomaten bij de ingang van hun filialen.

China


WERELDWIJD ZIJN ER HEEL VEEL SLIMME MENSEN

Waar zijn wij als Westerlingen sterk in? En wat kunnen we beter overlaten aan anderen? Volgens Constantijn Wolfs moet de nadruk in Nederland veel meer op creativiteit komen te liggen. Een prettige, veilige leefomgeving is randvoorwaarde.
Een donker grijze, handgeweven poncho-jas van Alpaca. Een zachte herentrui van Kasjmier. Luxe kleding van Nederlands ontwerp, handmatig vervaardigd in het verre oosten van wol uit Peru. Ze vertellen het verhaal van Constantijn Wolfs. Econoom, ontwerper, it-er en ondernemer, maar vooral een man met eigenzinnige ideeën over toekomstige ontwikkelingen.
Zijn winkel Zilch is gevestigd in een schitterend oud stadspand met hoge, gestuukte plafonds. De vloer is bedekt met Chinese kranten. Een knipoog van Wolfs. ‘De Chinezen bedreigen ons niet. Wacht maar, wij lopen over ze heen,’ zegt hij goed gehumeurd.
Langs de wand rekken vol kleding. De garens en stoffen komen uit vele landen. Wolfs heeft jarenlang ervaring opgedaan en kent de mensen die achter zijn grondstoffen en eindproducten schuil gaan.
‘Ik ben er van overtuigd dat wij het in Europa moeten hebben van creativiteit. Dat is voor mij de sleutel voor de toekomst.’ Hij wijst op de visie van de Amerikaanse socioloog en econoom Richard Florida, die hiermee enkele jaren geleden veel opschudding veroorzaakte in Pittsburg*.

Sterke kant
Wolfs is van mening dat de Aziatische landen met hun betrekkelijk lage loonkosten niet over ons heen zullen lopen, mits we in Europa, in Nederland, onze sterke punten naar voren halen. En dat is creativiteit. Het bedenken van mooie, functionele ontwerpen en constante productvernieuwing. Dat gecombineerd met de juiste marketing, het bedenken en onderhouden van merken en concepten., dat is onze sterke kant. ‘Technologie is belangrijk, maar ook vluchtig’, gaat hij verder. ‘We denken dat we slim zijn, maar wereldwijd zijn er heel veel slimme mensen die hetzelfde kunnen. Creativiteit krijgt juist een kans op plaatsen waar het leven goed is.
China’s sterke kant is het starten van nieuwe, kleinschalige innovatieve bedrijven, waarbij financiering vaak plaats vindt binnen families. Het sociale netwerk zorgt er voor dat ze ook heel hard werken. Dat is een wezenlijk andere structuur dan hier in het westen.
Maar ik zie ook dat de Chinezen dol zijn op merken. Jarenlang hebben ze gekopieerd, maar nu willen ze het origineel, een echte Rolex, Europese designmeubels en ga zo door. Onze culturele achtergrond heeft grote ontwerpers opgeleverd. Kijk naar Italiaanse auto ontwerpers, de haute couture. Europa is op dat gebied dominant en Chinezen adoreren dit. Ik vraag me af waarom westerse vormgeving van consumptiegoederen in de meeste culturen wordt overgenomen. Dat is iets om eens bij stil te staan.
Ik vindt het belangrijk dat mensen communicatie en creatieve vakken studeren. Daar kunnen we onze winst behalen. Want zeg nu zelf? Waar wordt het meest verdiend? Niet in de productiefase, maar juist in de handelsfase. Het is de kunst om een goed merk in de markt te zetten, omringd door de juiste sfeer. Mensen hechten zich daaraan en willen in die sfeer leven. En aan een goed merk kan je dus verdienen.’

Centrum
Al werkend in zijn atelier broedt Wolfs zijn volgende plan uit. Hij wil een concentratie van kledingwinkels en ateliers opzetten, die elkaar versterken. Dit in de juiste setting met een netwerk tot internationale productie en met de juiste risicodragende financiering. Jonge ontwerpers werken daar in een commerciële omgeving aan hun eigen creaties.
Zo’n gebied met economische activiteiten noemt Wolfs een econotoop. En dan verwijst hij naar de tuinbouwsector. Eén van de succesfactoren van de tuinbouw is dat productie, handel, toeleveranciers en afzet zo gecentreerd zijn. De schakels beïnvloeden en voeden elkaar.
De volgende fase is de vorming van een econopool, meent Wolfs. ‘Een econopool heeft aantrekkingskracht. Mensen en bedrijven vanuit de buitengebieden willen er naar toe.’ En daarmee schetst hij meteen de sterke kant van de Nederlandse glastuinbouw, die hij zo’n voorbeeld van een econotoop noemt. Denk hierbij aan de discussie over Greenports.

Leefomgeving
Een ander punt waar Wolfs op hamert is de omgeving waar creatieve mensen hun werk moeten doen. Creativiteit komt tot bloei als de fysieke, sociale en economische leefomgeving goed is. Nederland is een land met goede voorzieningen. Op wereldniveau een tolerant land, waar mensen zichzelf kunnen zijn en zich veilig voelen. Daarom zal ons land ook aantrekkingskracht uitoefenen op mensen met dezelfde vaardigheden uit andere landen. Het is daarom voor de hand liggend dat Aziatische ontwerpers op termijn hier neer zullen strijken, omdat dit het centrum is waar alles gebeurt. En de commerciële vertaling van technische innovaties kan dan weer in andere landen plaatsvinden.
Wolfs sluit af met een voorbeeld. ‘Kijk, dit is een vezel van restmateriaal uit de soja industrie. Het levert een prachtige vezel op, die heel lekker draagt en goed wasbaar is. Het is een Chinese vinding. Het is nu ons werk om er een mooi kledingstuk van te maken en de kwaliteiten zodanig te communiceren naar consumenten dat ze daar een passende prijs voor betalen.’

Zilch
Kledingzaak Zilch is gevestigd op Breestraat 91 in Leiden. In deze winkel vindt u voornamelijk dameskleding van de merken Zilch (hoofdmerk), Corel, Noa Noa, Barnett&Barnett, Sticks & Stones. De kleding is tijdloos en gemaakt van natuurlijke stoffen als zijde, linnen, wol en sojaboon.
Constantijn Wolfs verkoopt er ook zijn eigen ontwerpen onder de merknaam ‘Wolf’. Begin negentiger jaren maakte Wolfs een studie van breitechnieken en wolsoorten. Naast zijn ontwerpen gaf hij veel aandacht aan het in de markt zetten van zijn concept. Hij ontwierp doosjes met een natuurlijke uitstraling voor zijn truien, voorzien van een uitgekookt verhaal over de oorsprong en het onderhoud van zijn product. Met deze presentatie wist hij exclusieve winkels te bereiken met merken als Boss en Armani.


* The Rise of the creative class - Richard Florida

Physalis


In een hoekje van mijn tuin, vlak onder de vijgenboom, groeit een lampionplantje, in het latijn: Physalis angulata. Het behoort tot de nachtschadefamilie, de Solanaceae. Aan het einde van de zomer zie ik de vrolijk gekleurde lampionnetjes hangen en ik laat ze lekker staan. Na de winter, weet ik, vind ik altijd de restanten van de bloemen met vruchten. Die zien heel bijzonder uit. Sinds een jaar sieren de foto's mijn visitekaartjes en briefpapier.