Stoppen met je bedrijf

Ondernemersklankbord tuinbouw biedt helpende hand

Onafhankelijk en deskundig advies dwingt respect af

Als ondernemer ga je er helemaal voor om je bedrijf optimaal te laten draaien. De energie en motivatie die daarvoor nodig is houd je op de been. Maar hoe moet je verder als je in financiële problemen komt of wanneer de dwang tot presteren de familieverhoudingen op scherp zetten. Alex Bruinen en de broers Dirk en Karel van Rijn praten er openhartig over hoe zij een nieuwe weg in sloegen.

TEKST: PIETERNEL BOUWMAN- VAN VELDEN        BEELD: HENK BOUWMAN

Alex Bruinen, een Westlandse jongen van 28 met twee rechterhanden, is geen tuinder meer. Hij werkt nu keihard als ZZPer om de tegenslagen van de afgelopen jaren te boven te komen. Zijn droom van een eigen chrysantenbedrijf is vervlogen als sneeuw voor de zon. Alhoewel, het kriebelt nog steeds. Hij heeft die spirit van een jonge Westlandse ondernemer. Desnoods tachtig uur per week werken voor je eigen tuin.

Moeilijke start

In augustus 2008 begon Alex voor zichzelf op 10.000 m2. Voor die tijd zat hij met ouders en broers in het familiebedrijf. Zijn nieuwe bedrijf was niet echt groot, maar wel overzichtelijk. Bij de start investeerde hij in belichting en een WKK-installatie om volledig mee te kunnen draaien met een kwaliteitsproduct. Vanaf het begin zat het niet mee met de prijzen voor zijn chrysanten. “Ik begon op het moment dat Lehman Brothers failliet ging. Achteraf het moeilijkste moment om een bedrijf te starten. Natuurlijk was ik in mijn berekeningen uitgegaan van minder goede prijzen, maar dat het zo slecht zou worden had ik niet voorzien”, vertelt hij.

Het eigen vermogen verdampte als sneeuw voor de zon. Hij moest dus een nieuwe lening aanvragen en kwam bij de afdeling ‘bijzonder beheer’ van zijn bank terecht. Ondanks de vele uren die hij samen met zijn vrouw maakte verscheen er geen licht aan de horizon. Gesprekken met handelaren gaven hem ook niet veel hoop dat de prijzen snel aan zouden trekken.

Op dat moment kon hij alleen nog maar een BBZ-lening (Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen) aanvragen bij de gemeente, die hij vervolgens niet kreeg. Faillissement aanvragen? Dat wilde hij voorkomen. De gemeente wees hem op het Ondernemersklankbord, die hij vrijwel meteen een mailtje stuurde.

Een week later kwamen twee consulenten van het Ondernemersklankbord polshoogte nemen. Uit het eerste gesprek bleek al snel dat het bedrijf er erg slecht voor stond. Peter Weber, teamleider: “Wij zijn er meestal al bij op het moment dat de ondernemer nog geen beslissing heeft genomen, maar het was duidelijk dat er geen perspectief was.” Zo snel mogelijk werd een makelaar ingeschakeld en binnen een week tijd bleek de buurman bereid de tuin te kopen. Bruinen: “Je verkoopt de tuin om de schulden zo laag mogelijk te houden.” Weber: “In zo’n geval probeer je het stuur in eigen handen te houden.”

 Kapitaalsvernietiging

Wat Bruinen nog steeds bij blijft  is de onmogelijk starre houding van het energiebedrijf toen het tegen zat. Het moment kwam dat Alex zijn energienota niet kon voldoen. De kas stond vol chrysanten, die een behoorlijke waarde vertegenwoordigden. Als hij ze nog had kunnen oogsten was hem een groot deel van zijn schulden bespaard gebleven. Maar nee, de elektra en gaskraan ging zonder pardon dicht en zo ging een kapitaal verloren.

Op dat moment was het over en uit. Bruinen bleef met een forse schuldenlast zitten. De consulenten van het Ondernemersklankbord begeleidden hem met de afwikkeling. Bruinen vroeg zijn schuldeisers een deel van de schulden kwijt te schelden. “Op zo’n moment hoop je gewoon dat alle partijen hun menselijk kant laten zien”, vertelt hij. Dat lukte bij iedereen,  Eén schuldeiser –het laat zich raden welke- wilde niet meewerken. Uiteindelijk kwam de zaak voor de rechter, waarna toch een schikking werd getroffen.

Bruinen: “Het is mijn redding geweest dat elke schuldeiser over zijn eigen schaduw is gestapt. Ik wil daarvoor iedereen bedankten.” “Maar dat lukt eigenlijk alleen als je als ondernemer open bent”, voegt Weber daaraan toe. “De inzet van Alex heeft daar zeker aan bijgedragen.” Ik ben er goed vanaf gekomen er zijn andere tuinders die er slechter voor staan. Ik wil alle tuinders veel succes toewensen in deze moeilijke periode.

In een hele korte periode heeft de chrysantenteler meegemaakt waar veel ondernemers geen idee van hebben. Het heeft hem weerbaarder gemaakt. Hij en zijn vrouw pakken iedere mogelijkheid aan om de zware lasten die ze nog hebben weg te werken. Ze hebben namelijk door huwelijks voorwaarden hun huis buiten de gedwongen verkoop kunnen houden, maar daar rust nu wel een zware hypotheeklast op.

Onafhankelijk

Achteraf is Bruinen goed te spreken over de hulp van de consulenten. De mensen van deze organisatie opereren echt onafhankelijk. Weber weet hoe hard het team nodig is. “Niet iedereen ziet het, maar ondernemers zijn soms erg eenzame figuren, zeker als ze in zo’n positie verkeren.”

Taakverdeling

Zestig kilometer verderop in De Kwakel liep de samenwerking tussen de broers Karel en Dirk van Rijn niet zoals ze dat zelf zouden willen. Nadat ze in 2007 een prachtig modern rozenbedrijf (Avalanche) op poten zetten bleken de taakverdeling in het managementteam en beslissingen op directieniveau onduidelijk. Daar werden de ervaren bankman Fop de Pater  en oud-directeur Dick Hart als consulenten ingeroepen om advies te geven.

Karel en Dirk hadden geen gemakkelijke start. Hun vader overleed toen de jongens zeventien en negentien jaar oud waren. De vriend en collega van hun vader Martin van der Weijden begeleidde hen bij het voortzetten van het familiebedrijf, toen nog 9.000 m2 met de kleinbloemige ‘Sacha’. De tijd brak aan om uit te breiden. Hoewel ze zich uitgebreid oriënteerden op de teelt in Kenya, kwamen ze uiteindelijk tot de conclusie dat ze de kerktoren van hun eigen dorp wilden blijven zien. Ze vonden een mooie kavel aan de Dwarsweg waar ze nieuw bouwden op 3,5 hectare. Met hun WKK en belichting zochten zij samenwerking met twee naburige bedrijven met paprika’s en palmen, zodat ze hun overschot aan warmte konden delen. Een mooie uitgangspositie.

Geen verantwoording nemen

Als twee broers met hele verschillende vaardigheden samenwerken kunnen ze elkaar versterken, maar dat bleek hier niet te gebeuren. Hiervoor is het belangrijk dat er een splitsing wordt gemaakt in verantwoordelijkheid tussen eigenaar en functie binnen het managementteam. Ook het toeziend oog van Van der Weijden kon daar aanvankelijk geen verandering in brengen. Hij zag dat iedereen zich met elkaar bemoeide. Een neutraal en onafhankelijk advies was dringend gewenst.

In november 2009 begon De Pater met zijn werk. Hij voerde gesprekken met de broers, maar ook met andere leidinggevenden binnen het bedrijf. Langzaam maar zeker ontrafelde hij ingesleten patronen, die plaats moesten maken voor een nieuwe taakverdeling. “In het begin voelde je de spanning”, vertelt hij. Van der Weijden: “Het proces om dit te veranderen duurt best lang.” De taak van De Pater was het traject te stroomlijnen, waarbij het duidelijk was hoe onafhankelijk zijn rol was. “Je kon aan deze mensen merken dat er een grote drive was om het goed te doen.”

Het proces leidde uiteindelijk tot de opzet van een goede organisatiestructuur voor het rozenbedrijf, het maken van functiebeschrijvingen en coaching van de afzonderlijke mensen. De Pater: “Daarbij was het belangrijk dat ieder zijn persoonlijke doelstellingen liet varen. Duidelijk moest worden dat je op zo’n bedrijf mensen om je heen moet verzamelen om het werk samen te doen.” Karel voegt daar aan toe: “Vandaag de dag is leiden van zo’n bedrijf topsport. Op zulke momenten komen emoties dichtbij.”

Lange termijn visie

Dirk en Karel kijken nu terug op een periode die moeilijk was, maar noodzakelijk. Als familiebedrijf ben je niet snel geneigd om te werken aan een professionele organisatie. Ze erkennen dat ze er uiteindelijk beter van zijn. “De lijnen zijn helder en het is plezieriger om nu samen te werken”, meent Karel. “De kwaliteiten van alle spelers zijn goed naar voren gekomen en we hebben uiteindelijk veel meer gemeen dan we dachten.” Dirk: “ Nu staat onze organisatie beter en ga ik efficiënter met mijn tijd om.”

De bemiddeling gaat nu een nieuwe fase in. Samen met hun managementteam, waar inmiddels Van der Weijden aan deelneemt, werken ze aan een lange termijn visie. Welke kant willen ze op met hun onderneming en hoe gaan ze dat realiseren?

Glastuinbouwteam Ondernemersklankbord

Stichting Ondernemersklankbord, een initiatief vanuit onder meer het Ministerie EZ, de Kamer van Koophandel en VNO/NCW is sinds meer dan dertig jaar actief en heeft in totaal 22 regionale teams in het MKB. Sinds 2008 heeft het klankbord een Glastuinbouwteam, dat door heel Nederland actief is. Elf consulenten, ervaren oud-ondernemers, oud-managers en specialisten stellen op vrijwillige basis en onafhankelijk hun kennis beschikbaar als sparringpartners voor tuinbouwondernemers bij het nemen van belangrijke beslissingen. 

Onder Glas Magazine Tuinbouw Relatiedagen Gorinchem