donderdag, juni 19, 2014

Lelie



Nieuwe, lichte kas geeft heel ander teeltresultaat
‘Een lelie uit de kas, die de kenmerken heeft van buitenteelt’

Ga je voor kwaliteit of kwantiteit, of misschien wel voor beide? De tuindersfamilie Van der Marel in Amstelveen heeft een kas gebouwd met een diffuus kasdek en allerlei snufjes die het zomerklimaat zo koel mogelijk moeten houden. De kwaliteit van de eerste lelies uit deze kas is veelbelovend. Het wordt een spannende zomer.

Bij het betreden van de nieuwe kas heb je de neiging om je ogen dicht te knijpen. Hoewel het een donkere dag is met nauwelijks zon, zorgt het diffuse kasdek voor een breed lichtspectrum. “Onder dit glas lijkt het of je buiten staat en word je gewoon bruin”, vertelt John van der Marel van Prins Kassenbouw. Tim van der Marel – geen familie – bevestigt dit. “We hebben OT’s en Oriëntals staan die op ons andere bedrijf wit blijven, maar hier roze worden. Dat wisten we niet. Nu de teeltomstandigheden veranderen zullen we opnieuw naar ons assortiment moeten kijken.”


Een nieuw project
Tim heeft plannen om straks na zijn studie in het familiebedrijf te stappen, evenals zijn broer. De nieuwbouw is echt een project dat zijn vader Remko is begonnen, maar hij praat er even bevlogen over. Lelies zitten in de genen van deze tuindersfamilie.
Op twee locaties telen zij in totaal 5 ha grootbloemige Oriëntals, OT-types en Longiflorums die zij samen met (oom) Arjen van der Marel verhandelen onder het kwaliteitsmerk Floriënt. Hun assortiment is breed. In de Venlokas wisselen de rassen elkaar soms per bed af. Achterin staan rassenproeven, die dit voorjaar onder de nieuwe klimaatomstandigheden op hun gebruikswaarde worden getest.

Grip op klimaat
Net als bij veel teelten staat het rendement in de lelies onder druk. Veel nieuwbouw vindt er niet plaats. Daar waar ondernemers kiezen voor uitbreiding gaat het vaak om bestaande kassen waar bijvoorbeeld rozen hebben gestaan. De familie Van der Marel besloot juist om in fases een nieuw bedrijf te bouwen op een perceel van 7 ha in Amstelveen. “Wij zoeken in verdere verbetering van kwaliteit en we zochten daarbij een kas waarmee we meer grip krijgen op het klimaat”, vertelt Tim. “Onze wens is om zo koel mogelijk te telen. Lelies groeien het best tot 25ºC. Boven de 30ºC gaat het echt fout.”
Prins Kassenbouw kreeg de opdracht voor het turn-key project. Zo begon een zoektocht naar een degelijke kas die voldeed aan de wensen van de lelietelers. Koel in de zomer was het uitgangspunt. Met alle wensen op tafel ontstond er een concept dat nog niet eerder op deze wijze werd gebouwd.

Doorlopende nokluchting
De nieuwe Venlokas, met een kapbreedte van vier meter en een traliebreedte van acht meter, heeft eenzijdige, doorlopende nokluchting. Aan de zuidzijde is deze gesloten. Daar ligt een dakrol, ofwel een schuin buitenscherm. Door de vorm van het perceel ligt de richting van de nok niet helemaal perfect, maar benadert die wel. Op warme dagen kan dus aan de ene kant worden gelucht, terwijl aan de andere kant het scherm dicht ligt. John van der Marel: “Dat is eigenlijk een unieke combinatie. Als de zon over de nok komt dan heb je geen instraling van het directe licht via de luchtramen en aan de zonzijde baat bij het scherm.” Bovendien zorgt de doorlopende nokluchting voor het afvoeren van vocht.
Er zijn meer maatregelen genomen om de kas koel te houden en het klimaat te verbeteren. Zo is er een vernevelingsinstallatie om de temperatuur in de kas terug te koelen of de relatieve vochtigheid op peil te houden. De beregening hangt onder het gaas met hijsverwarming. Installateur Stolze heeft een constructie bedacht met flexibele aanvoerleidingen. Er ligt ook een energiescherm en voorbereiding voor een tweede scherm. Misschien dat het in de toekomst nodig is, maar dat moet eerst nog blijken.
De luchtramen zijn ook al geschikt gemaakt om er later gaas in te zetten. Stel dat de teler met daksproeiers zou gaan werken, dan kan hij extra koelen door het water langs het gaas te laten lopen, terwijl er geen water naar binnen loopt.

Diffuus dek
De telers volgen nauwlettend nieuwe ontwikkelingen, waarbij ze hun oog lieten vallen op diffuus glas en de resultaten die daarmee zijn bereikt in de groenteteelt. De hoge lichtdoorlatendheid in combinatie met een antireflectie (AR) behandeling en een hazefactor van ± 70% zorgt er voor dat als alle buiten dekrolschermen in gebruik zijn (elke kap is dan voor de helft afgeschermd) er op het gewas toch een egale lichtspreiding is. Daarnaast is het glas helder, ofwel ‘no iron’. Het nagenoeg ontbreken van minerale stoffen in het glas zorgt er voor dat er natuurlijk licht binnenkomt, waardoor het gewas reageert alsof het buiten heeft gestaan. De bloemkleur is intenser. En dat is precies wat de teler voor ogen heeft.

Lichtwinst in voor- en najaar
In december werden de eerste lelies geplant. Begin maart waren de eerste bloemen rijp. Het is nog niet warm geweest, maar de eerste resultaten liegen er niet om. Tim: “We hebben het steeds over een koele kas, maar de lichtwinst in voor- en najaar speelt misschien een even zware rol. We hebben hier een heel ander gewas dan op ons andere bedrijf.” Het gewas blijkt zwaarder, de kleur is intenser en de internodiën kleiner. Terwijl de teler op de andere locatie op dit tijdstip aan het krijten is, kan hij hier al het licht benutten dat binnenkomt. Dat geeft in het bijzonder op zeer donkere dagen een enorme meerwaarde.
Deze zomer zal de kas zich verder kunnen bewijzen, waarna in september de balans wordt opgemaakt. “We geloven er in, maar de vraag is of het ook gaat lukken”, meent Tim. “We willen bloemen met de inwendige kwaliteit van de kasteelt en het uiterlijk van de buitenteelt.” John: “Uiteindelijk gaat het natuurlijk om een goed en gelijkmatig klimaat. Dat is waar dit project om draait.”

Eigen proeftuin
Op het moment dat de teler zijn plannen maakte was hij van plan om de helft van het nieuwe perceel te bebouwen. Al snel bleek dat de kas zo experimenteel werd dat hij pas op de plaats maakte. Er is een bedrijfsruimte gebouwd die groot genoeg is voor het halve perceel, maar de kas is nu 1 ha geworden. “Het is een proeftuin”, zo omschrijft Tim. Zodra zijn vader voldoende vertrouwen heeft in de huidige opzet volgt de volgende fase. Als eenmaal is besloten om het hele perceel vol te bouwen, dan zal ook de bedrijfsruimte verdubbelen. John: “De benodigde voorzieningen liggen al klaar.” Ambitie is er genoeg.



Geen opmerkingen: