donderdag, april 17, 2014

Tulpen sorteren



Karel Bolbloemen heeft inmiddels vier tulpenbosmachines
‘Volautomatisch sorteren en bossen verbetert kwaliteit eindproduct’

Op juiste rijpheid oogsten, snel verwerken, mooi en gelijk sorteren en kort bewaren, passen in de bedrijfsfilosofie van Bert Karel. Hij broeit al jarenlang tulpen voor de Engelse markt. Een markt die hoge eisen stelt aan kwaliteit. Met de komst van meerdere bosmachines heeft de broeier zijn kwaliteit kunnen ‘upgraden’. Voorlopig is hij even klaar met investeren, tenzij er een machine komt die meerdere kleuren tegelijk kan verwerken.

Een blauwe lucht met witte wolken. Dan toont West-Friesland zich in het voorjaar op z’n mooist. Bij Karel Bolbloemen in Bovenkarspel is het hoogseizoen. In twee hallen staan in totaal vier Bercomex tulpenbosmachines op volle toeren te draaien. In de ene hal zijn dat twee nieuwe machines, in de andere hal de eerste grote machine uit 2012 en een compactere ernaast.
Iedere machine draait met een capaciteit van 100.000 stelen per dag. Bert Karel en zijn medewerkers kunnen nu dus 400.000 tulpen bossen als de machines op een hoge capaciteit draaien. Maar daar is het hem niet alleen om te doen, verzekert de ondernemer. Hij wil vooral een mooi, gelijk eindproduct.


Van bakken naar containers
Sinds de ruilverkaveling in 1977 is het bedrijf gevestigd op de huidige locatie. Inmiddels is het kasoppervlak 2 ha groot, waarvan een deel meerlagenteelt. “Dat kan in de toekomst nog uitbreiden”, laat hij zien. “Afhankelijk van nieuwe ontwikkelingen met bijvoorbeeld belichting.” Hij vindt zichzelf een pionier, maar over de juiste belichting bij de broei is hem nog teveel onbekend. De tulpen staan alleen in de beginfase in de afdeling met vier lagen als licht nog geen grote rol speelt.
Aan de muren van de vergaderruimte hangen de bouwtekeningen nog van de laatste verbouwing. Het bedrijf schakelde in 2001 over van de teelt op bakken naar het containersysteem op stilstaand water. Na een brand werden tussentijds bedrijfsruimtes met bewaarcellen vervangen. In 2010 volgde nieuwbouw van de laatste kas en een appartementengebouw voor de medewerkers.

Planning optimaal beheersen
In de nieuwste kas, die ook luchtslurven met buitenluchtaanzuiging heeft, vindt de broei plaats op stromend water, dat tussentijds wordt ontsmet met de UV-installatie. Alle kisten van de containerteelt worden na gebruik in een wasserij automatisch ontsmet met waterstofperoxide.
Iedere drie dagen zet de tulpentrekker een nieuwe partij bollen op. Het totale schema van opzetten tot bloei is gecompliceerd. De uitdaging zit er voor hem in om de planning tot in de finesses te beheersen. “Rekenen doe ik nu eenmaal graag”, vertelt hij met een lach van oor tot oor. “Zo zit ik in elkaar en ik zie het weer terug bij mijn kinderen.”

Gelijkmatige bossen en sorteren
Karel teelt zijn eigen bollen, op 75 ha in roulatie. In totaal heeft hij zeven kleuren, waarvan vijf hoofdkleuren. Bijna de hele afzet gaat naar de Engelse markt. Sinds jaar en dag werkt hij samen met exporteur Intergreen. “Engeland stelt hoge eisen”, legt hij uit, “het is een kwaliteitsmarkt, die vraagt om een rijp product.” Alles op het bedrijf is er op gericht dat de bloemen gemiddeld rijp worden geoogst, waarna ze maximaal twee dagen in de cel staan. “Een verse tulp verkoopt goed, heeft een goede presentatie en is lang bruikbaar.”
Een dergelijke filosofie vraagt om een strakke planning. Tot twee jaar terug werden alle bloemen nog handmatig gebost, maar met de komst van de eerste bosmachine is het mogelijk geworden om die strakke planning goed aan te houden. “Het is ook niet de besparing op arbeid die me over de streep heeft getrokken. Juist het gelijkmatige bossen en sorteren is voor mij belangrijk.” Karel toont het verschil tussen handmatig bossen en met de machine. Alle bloemen zitten precies even hoog in de bos en dat is wat de klant wil.


Zo veel mogelijk sorteringen
Een goede bosmachine was de allergrootste wens van tulpentelers. Tot enkele jaren terug was die er nog niet. Inmiddels zijn er twee leveranciers op de markt met een goede bosmachine. Voor Karel was de keuze niet moeilijk. Hij stelde als eis dat de machine zo veel mogelijk sorteringen zou kunnen maken en daarom viel de keuze op een machine met meerdere bosstations.

Tijdens broeiseizoen 2011/12 werd dus een eerste boslijn opgezet in het nieuwste deel van het bedrijf. Deze eerste uitvoering van de Bercomex Furora was vooral lang en groot, vertelt Wilco de Hooge, die de verkoop voor Nederland behartigt. De verhouding tussen verkoopprijs en capaciteit was voor die machine minder gunstig dan de huidige uitvoering. “Mede daarom hebben we de grote machine omgebouwd en daarnaast nog een tweede Furora Compact geplaatst, zodat ze beiden beter tot hun recht komen.”

Verticaal sorteren
De eerste, inmiddels dubbele machine heeft één aanvoerlijn, waarbij medewerkers de rijpe bloemen uit de containers ‘plukken’ en op een band leggen. Een tweede groep medewerkers legt iedere steel netjes naast elkaar, zodat de steelgrijpers van de machine ze kunnen oppakken. Ondertussen worden de stelen ontbold. Vervolgens gaan de tulpen verticaal door de machine naar de camera-unit, waarbij röntgenstralen de plaats van de bloem, steeldikte en -lengte bepalen en twee camera’s de bloemgrootte en kleur beoordelen.
In de bosstations worden de stelen samengevoegd en daarna voorzien van bindelastiek. Het is mogelijk het aantal stelen per bos in te stellen. Karel: “Dat voorkomt enorm veel arbeid en verspilling. Als een klant negen stelen in een bos wil, dan hoeft hij niet om te bossen van tien naar negen.” Iedere order is dus mogelijk.

Tweede lijn
Afgelopen winter is in de naastgelegen hal een tweede boslijn opgezet met twee nieuwe compacte sorteer- en bosmachines. Het verschil met de andere hal is dat er nu ook twee aanvoerlijnen zijn, waardoor er meer rust is bij het oogsten en meer verschillende cultivars tegelijk kunnen worden geoogst. Een bijkomend voordeel is dat de ondernemer door twee machines meer bedrijfszeker is.
De Hooge legt uit dat de machines apart in te stellen programma’s hebben, met daarin de eisen die Karel aan iedere cultivar stelt. Met één druk op de knop kun je dus wisselen van programma en cultivar. Een kind kan de was doen, bij wijze van spreken.
“We zijn veel flexibeler geworden”, legt de teler uit. Het schakelen is makkelijk en bovendien kunnen we nu ook kortere tulpen uitsorteren en bossen voor een andere markt.”

Vijf maanden
De investering in volautomatisch sorteren en bossen is hoog. Volgens De Hooge zijn banken en leasemaatschappijen bereid om deze te financieren, omdat zij het zien als een positieve ontwikkeling voor tulpenbroeiers. Die vooruitgang is hard nodig voor het vak. Een handicap blijft dat de bosmachines maar zo’n vijf maanden per jaar in gebruik zijn en dus de rest van het jaar stil staan. Als het aan Karel ligt gaat hij die aanvoerperiode op termijn verlengen naar het hele jaar rond. Dat doet hij vooral door te werken aan een vraaggerichte productie en niet door meer aan te bieden.

Gemengde bossen
Wat betreft automatisering heeft hij nog één grote wens: gemengd bossen. De bosmachine kan dat nu nog niet, maar daar wordt wel aan gewerkt. Daarvoor is speciale software nodig. In de hal naast de machines is nu nog een verwerkingshal voor gemengde bossen, die de teler handmatig moet samenstellen. De gemengde bossen zijn erg populair in Engeland en moeten dusdanig zijn samengesteld dat de kleuren goed verdeeld zijn in de bos. Dat is ingewikkeld, maar binnenkort wel mogelijk.
Het verschil tussen de handmatig samengestelde bossen en machinaal geboste is een wereld van verschil. Ondanks de grote ervaring van de bossers is er altijd een mate van ongelijkheid. Er ligt dus nog een belangrijke opdracht voor de bouwers van bosmachines: een kleurenbosser.



Geen opmerkingen: